Co Baydenin Ağ Evə gəlməsi ilə Türkiyə və Amerika Birləşmiş Ştatları (ABŞ) arasında münasibətlərdə kədərli vəziyyətin ilk təzahürləri ötən həftə özünü göstərdi. O zaman yeni Prezidentin xarici siyasətdə açar şəxsi, Dövlət katibi postuna Baydenin namizədi Entoni Blinken Ankaranı Vaşinqtonun «necə deyərlər, strateji həmkarı» adlandırıb. 

Yenixeber.org: Bu barədə yanvarın 25-də «Arab News» adlı Səudiyyə qəzetində Türkiyənin keçmiş Xarici İşlər naziri (2002-2003) Yaşar Yakış yazıb.

«Bizim strateji - necə deyərlər, strateji həmkarımızın əslində, Rusiyanın timsalında bizim nəhəng strateji rəqiblərimizdən birinə uyğun olması barədəki ideya qəbuledilməzdir» - o zaman ABŞ diplomatiyasının növbəti başçısı bildirib.

Yaşar Yakışın qeyd etdiyi kimi, Entoni Blinken bununla kifayətlənməyərək, bildirib ki, Co Bayden administrasiyası Rusiyadan zenit-raket kompleksi (ZRK) aldığına görə, ABŞ-ın Türkiyəyə yönəlik uyğun sanksiyalarının təsirini qiymətləndirəcək və müəyyən edəcək ki, Ankaraya əlavə təzyiqlər tələb olunmur ki? Entoni Blinken özünün Türkiyəyə yönəlik tənqidi ilə məşhurdur, ancaq onun NATO üzrə müttəfiq barədə «necə deyərlər, strateji həmkar» xatırlatması, özü də vəzifəsinin irasına başlamazdan əvvəl xatırlatması, onu nəzərdə tutur ki, Bayden komandası ilə münasibət qurmaq məsələsində Ankaranın qarşısında mürəkkət tapşırıqlar dayanır. Yakış düşünür ki, böyük ehtimalla, ABŞ administrasiyası bununla barışmaq istəmir ki, Türkiyə həm ABŞ-la, həm də Rusiya ilə yaxşı münasibət saxlamaq hüququna malik olsun.

Bayden administrasiyasının daha bir açar fiquru da istefada olan general, hazırda Müdafiə naziri Lloyd Ostindir. 2013-ü ildə o, ABŞ SQ Mərkəz komandanlığının (CENTCOM) başçısı təyin olunub. Bu komandanlığın məsuliyyət zonasına Yaxın Şərq, Mərkəzi və Cənubi Asiya daxildir. O, terrorçu təşkilatlarla mübarizə üçün Suriyada ABŞ-ın müttəfiqləri öyrətmə və təchiz etmə proqramı çərçivəsində Türkiyə ilə əməkdaşlıq edib, ancaq bu proqram sonralar iflasa uğrayıb. Suriya silahlı müxalifətinin döyüşçüləri Türkiyədə öyrədilmə kursu keçiblər, ancaq sonra sərhədi keçən kimi, onlar öz zirehli maşınlarını ABŞ silahları ilə birlikdə «Cəbhət-ən-Nursə» terrorçu qruplaşmasına təhvil veriblər. Bu iflasdan sonra, Lloyd Ostin diqqəti Suriya kürdlərindən ibarət dəstələr formalaşdırmağa yönəldib. Türkiyənin güclü müqavimətinə baxmayaraq, ABŞ kürdlərin timsalında Suriya torpağında özünə daha etibarlı müttəfiq tapıb.

Ostin ilk amerikalı hərbi məmurdur, ABŞ Senatında etiraf edib ki, 2015-ci ilin sentyabrında ABŞ hərbçiləri kürdlərdən ibarət «Milli özünümüdafiə dəstələri» (YPG) ilə birlikdə döyüş əməliyyatlarında iştirak ediblər və kürdlərə konsultativ xidmət və birbaşa hərbi kömək göstəriblər.

Ostin 2016-cı ildə istefaya gedib, ancaq CENTCOM-a komandanlıq edərək, o, YPG-li kürdlərin silahlandırılmasında həlledici rol oynayıb. Yazı müəllifi qeyd edir ki, indi Ostinin yüksək çinli məmur olması Türkiyədə narahatlıq yaratmaya bilməz.

Üçünü yüksək məqamlı məmur Brett Makqrekdir - onun təyinatı Türkiyədə sevinc yaratmayıb. Bu şəxs ABŞ Prezidentinin İŞİD-lə mübarizə üzrə xüsusi nümayəndəsi olub, indi Bayden tərəfindən Yaxın Şərq və Şimali Afrika üzrə ABŞ Milli təhlükəsizlik şurasında koordinator postuna təyin olunub. Suriya kürdlərinə yönəlik onu ABŞ siyasətinin arxitektoru hesab edirlər. Türkiyə KİV-i bundan əvvəl onun ünvanına tənqidi fikirlər dərc ediblər və Suriyanın şimalında YPG-nin güclənməsində aktiv rol oynadığını xatırladıblar.

Baydenin milli təhlükəsizlik üzrə müşaviri Ceyk Sallivan da Türkiyə ilə isti münasibətləri olmayan daha bir ünvandır. Hələ 2017-i ildə yazılmış məqalədə o, Türkiyə paytaxtında ABŞ səfirliyi əməkdaşlarının həbsini «girov götürməklə» müqayisə və Ankaranın kürdlərə qarşı hərbi əməliyyatlarını sərt tənqid edib. O, həm də ABŞ-ın sabiq prezidenti Donald Trampı Türkiyə lideri Rəcəb Tayyib Ərdoğana yönəlik münasibətdə kifayət qədər sərt olmamaqda tənqid edib.

Yakış yazır ki, sonunu və heç də az əhəmiyyətli olmayanı - Prezident Co Baydenin özüdür. O, Türkiyəni dəfələrlə tənqid edib. Senator olaraq, Bayden Türkiyənin maraqlarının ziddinə olan bir çox qətnamələri ya dəstəkləyib, ya da onların sponsoru olub.

Beləliklə, Yakış yazır: «Mümkündür ki, ABŞ-Türkiyə münasibətlərində qasırğa yaxınlaşır, ancaq onun doğuracağı zərər barədə əvvəlcədən fikir söyləmək çətindir».

Mirzə AĞ