(“Genetik ölüm” davam edir)

77-ci yazı

    “Xeberinfo.com”: Mən  ləyaqətli və vicdanli ölümün nə demək olduğunu anlatmaq üçün kəndimizdən – bir tərəfi yanıb büzüşmüş ağaclarla dövrələnmiş, bir tərəfi qurumuş və yataqları neçə yerdən çat vermiş çaylarla əhatə olunmuş, bir tərəfi də qəbrləri çəkmiş dədə-baba yurdumdan başlamaq istəyirəm. Məsələn, üstündə həmişə sığırçın balalayan qədim bu qəbir Mustafa kişinin qəbridir.  Mustafa kişi qəfil açılan bir gülədən ölüb. Heç bilinmədi kim vurdu, nə üçün vurdu. O, bir gün qan içində dərənin dibində can verdi... Bu da kəndimizin yaraşıqlı xanımı Gülnisə Müəllimin qəbridir. Onu da evində boğub öldürdülər. Döşlərini  kəsib... Allah göstərməsin təhqir etdilər. Bir az irəlidə dəllək  Əbdül Hüseyinin qəbridir. O, necə də gözəl bir kişi idi övlad dərdinə tab gətirmədi... Özünü asıb, öldürdü. Hələ neçəsi vardı, dilimə gətirə bilmədim. Amma bir nəfər var. Məzahim kişi. Mən onu Sizə nişan verirəm...möhtəşəm bir kişidi. O, hər şənbə günü çay qırağındakı qəbristanlığa gələr. Boyaboy cərgə ilə düzülmüş qəbrlərə üzünü tutub, lap bərkdən, ucadan deyirdi:  “...  Məcid kişi, mənəm Məzahimdir. Hər vaxt ki, bu yerlərdən keçirəm qulaqlarım senin səsindən cingildəyir. Nə üçün zarıyırsan kişi? Bax,mənim bütün nəslimi qırdın. Arvadima böhtan dedin... o gözəl , məsum qadına şər atdın... özünü yandırdı. Qızlarıma öyrətdiyin adamlar təcavüz etdilər. Hər iki bacı saç-saça bağlayıb, özlərini gedib kürə atdılar... Oğlumu döye-döyə öldürtdürdün. Anamı xəstəxanada zəhərləyib  məhv etdin... Sən mənim nəslimi kəsdin. Indi ruhun zarıyır, and-aman edir. Qəbrin alovlanır, od tutub yanır... indi güc məndədir .  başıma gətirdiklərini bir-bir sənə qaytarmag  istəyirdim. Amma dayandım mən sənin kimi şərəfsiz  və ləyaqətsiz olmaq istəmirəm. Məcid kişi. Mən leyaqətlə, vicdanla ölmək istəyirəm... Sənin kimi qəbrdə zarımaq istəmirəm. Qəbrin çöküb. Baş daşın neçə yerdən çat verib. Heykəlinin ildırım vurub, heç dəyişən də yoxdur. Hanı sənin övladların ki, gəlib sənin qəbrinə baş çəksin? Hanı sənin qohum-əqrəban ki, qəbrinin dörd  bir yanını qanqaldan təmizləsinlər...”

Bu Məzahim kişinin monoloqu idi. Hər kəs ona Allahın və cəmiyyətin verdiyi hüquq və qanunlar çərçivəsində ölə bilmir. Nəfs və yalan, hiylə və məkr, böhtan və şaiyə buna imkan vermir. Bu tarixən belə olub. İnsan bioloji varlıq kimi istəyib ki, ona yanaşılarkən həm mənsub olduğu dinin, həm yaşadığı mühitin və cəmiyyətin qanunları çərçivəsi pozulmasın. Heç bir şey çərçivəsni dağıtmasın, heç bir şey əndazədən çıxmasın. Məsələn, bir az öncə Məzahim kişinin həmkəndlisi Məcid kişinin məzarı önündə dediyi sözləri, fikir və düşüncələri bio-etikanın prinsipləri çərçivəsində təhlil etmək mümkündürmü? Məzahim kişi istəmir həmkəndlisi Məcid kişi kimi ləyaqətsiz və vicdansız, şərəfsiz olsun. səbəb nə idi ki, Məcid kişi ləyaqətsiz, şərəfsiz və vicdansız ölümə tuş gəlib? O, ölümlə həyat arasında hansı etik qaydaları pozub, dağıdıb? Onun ləyaqətsiz ölümündə heç kəs bais deyil. Cadəcə təhlilərimiz göstərir ki,  Məcid kişi hər hansı etik normalardan kənar bir iş görürgüsə, o, bioloji varlığını yaddan çıxarır, kimliyini unudur, insanlıqdan çıxır. Nəticədə insanlıqdan çıxan Məcid kişi üçün insanlıq naminə yazılmış qanunlar dəyərsiz olur. Nəticədə Məcid kişinin zorakılıqları, zorakı davranışları və ölümə cəbəb ola biləcək iddiaları görünür.

Araşdırdığımız materialların içərisində çox  ciddi, məntiqi cəhətdən maraqlı və bioetika cəhətdən çox düşündürücü bir sənəd var. Məsələn Şamaxı ərazisindəki çox qədim qəbrictanlıqlardan birində hündür, eal daşdan yonulmuş baş daşının üstündəki ərəbcə yazılmış yazılar bizdə maraq doğurmağa bilmədi. Ola bilsin daş parçasının  - başdaşının üstünə həkk olunmuş bu yazı edilmiş vəziyyətin bir parçasıdır. Fikrimcə hər hansı bir vəsiyyət həm diplomatik sənəddir, həm də ailənin, nəslin gələcək ctrategiyasıdır... Başdaşında oxuyuruq... “Mən bu dünyaya gəlmişdim yaşamağa, qoymadınız. Gəlmişdim bir tikə çörək qazanım, ailəmi dolandırım , qoymadınız... Mən kişi kimi yaşamağa qoymadınız. Ölmək istədim, ölməyə də qoymadınız... Ləyaqətlə, şərəflə ölmək arzuladım, imkan vermədiniz...”.

Sonradan mənimçün aydın oldu ki, bu cümlələrin sahibi, adi bir saat saz olub... Amma başı haqsızlıqların yaratdığı qalmaqalla həmişə əpilib. Daha dəqiq ya onun caatı zamanla həmahəng işləməyib, ya da o, öz tale saatını yaşadığı cəmiyyətə uyğun qura bilməyib. Nəticə etibarı ilə nə qədər ağırda olsa o, ləyaqətlə, vicdan və şərəflə ölmək istəyib. Amma onu yaşatmaq mümkün idi. O, nə istəyirdi ki? Ya dövlət,ya hakimiyyətdən, ya da cəmiyyətdən...ona çatası bir qarın çörək... Bu saatsaz üçün qanun olmayıb, heç o vaxt bioloji varlığın insan resuslarının qorunması üçün, insan əzalarına hörmət və ehtiram üçün elə bir qanun və yaxud sözdə olmayıb.

     Onun dövründə ola bilsin ki, adət və ənənəmiz ən güclü qanunlar külliyatını əvəz edib. Bir az da irəli getsək deyə bilərik ki, bizim heç bir düzəlişə ehtiyacı olmayan və zaman keçdikcə, əsirlər, qərinələr ötüncə bizim sığındımız adət və ənənəmiz...elə bizim üçün ən güclü demokratiya olub.

      Araşdırmalarımız bizi daha ciddi məsələlərlə üz-üzə qoyub və düşündürür.Biz qanunları işlərkən çox problemləri başlı-başına qoyduq . Fakt budur ki, biz insan talelerini formalasdıran, onu cictemləsdirən qanunların böyük bir qismini hazırlayarkən milli mentalitet dəyərlərini, adət və ənənə göstəricilərini bir yana qoyuruq. Daha sonra ayrı-ayrı dövlətlərin ratifikasiya olunmuş qanunlarını tercümə etmək, özümüzünküləşdirmək istəyirik. Buna böyük marağ var. Lakin bu çıxış yolu olmadı. Insan talelərilə, nəsillərin dövlətin və hakimiyyətin tutduğu mövqeləri şərh etmək bizim  üçün marağlı olmadı. Bioetika cəhətdən tarix boyu ayrı-ayrı hökümdarların heyat və fəaliyyət  dairələrini öyrənməyin bu günümüz üçün nə qədər əhəmiyyəti varmış? Məsələn, dünya tarixində həmişə diqqətdə dayanmış Moskva kinyazı  İvan Kalitanını (1325-1340) ölüm səhnəsi çox marağlıdı. Bu taledirmi, bilmirəm. Amma hər halda hakimiyyət və dövlət hərisliyi və bu hərisliyin tufanı... nəticədə kıyazın eybəcər şəkilində etməsi uzun müddət rus tarixində təhlil mövzusunda çevrildi.İvan kalitanın dövründə manqollar islamı qebul etdilər. Həmin ərəfələrdə Moskvada xəbər yayıldı ki, manqol xanları ruslara zorla da olsa da islam dinini qəbul etdirmək istəyirlər. Nəticədə kütlənin İvan kalitaya qarşı yürüşləri başlandı. Belə olanda İvan Kalita öz xalqına qarşı manqol xanları ilə birləşdi ki, hakimiyyətini qoruyub saxlasın. Tiver şəhəri yandırıldı əhalisinə İvan tutuldu. Moskıvadakı sofiy kilsəsini zəngləri  qoparilaraq, aparıldı. Tiver Kinyazi Aleksandr Tvereki qaçmağa məcbur oldu. Sonra o, İvan kalitanını satqınlığı sayəsində öldürüldü...Az müddətdən sonra İvan Kalita qazandığı nüfuz və şöhrətə baxmayaraq öldürülərək, meydi yandırıldı... İvan kalita islamı qəbul etmiş ilk rus kinyazı, hakimi idi. Lakin o,baxmayaraq rus tarixində islahatçı hakimlərdən biri kimi taninsa da,öz adet -ənənəsinin,mövcud xristiyanlığın qayda –qanunları  əleyhinə çıxdığı üçün idarə etdiyi xalq onu qəbul etmədi. Ölərkən, hakimiyyətə sahib olmuş oğlu Simeon Topdiya (1340-1353) belə bir sual vermişdi:  “Simeon, men nə üçün şərəfsiz oldum... Mən bu xalqa hansı pislikləri etdim. Çalış mənim səhvlərimi düzəldəsən, mənim kimi ölməyini istəmirəm...” və yaxud Moskvanın başqa bir Kiyazının da ölümünün təhlili günümüz üçün maraqlıdır. Kıyaz Yurinin (1415-1462) oğlanları Kosoy və Şemyakla Moskvanı zəbt etməsi, özünü Moskvanın hakimi elan etməsi və zəhərlənərək ölməsi rus tarixində maraqlı səhifələrdən biridir. Onun ölümündən sonra oğlanları Kosoy və Şemyak arasında hakimiyyət uğrunda çəkişmələr bütün əsirlər üçün təhlil ediləsidir. Hakimiyyət üstündə biri-birinin gözünü çıxaran bu adadmların nəsilləri haqqında rusların qədim nağıllarında da bəhs olunur. Məsələ tarix göstərir ki qardaşlardan Kosoy II  Vasili (Moskva kınyazı ) tərəfindən əsir alınır və Kosoyun dərhal gözləri çıxarılır. Bundan sonra onun qardaşı Şemyak qardaşının qisasını almaq üçün. Müqəddəs Sergey kilsəsində II Vasileyə hücum edib, onu məğlub edir, onu tutaraq, gözlərini çıxarır, hakimiyyəti  yenidən elə alır. Sıra II Vasili (Tyomnıy ləqəbi  qazanmış) Şemyaka hücum edib hakimiyyətə yenidən sahib olur. Şemyak  qaçmağa məcbur olur və az müddətdən sonra arvadı tərəfindən Novqorodda zəhərlənərək öldürülür . Təhlilərimizin yekunu üçün belə bir sual çıxır: rus tarixində və yaxud hakimiyyətin XIII –XIV əsrlərini əhatə edən bu eybəcər ölümlərin hansı şərəflidir, hansı şərəfsiz? Hansı ədalətlidir hansı ədalətsiz? Tarixçilər araşdırırlar ki, hər qarşı durmada ən azından ərazinin ekoloji cəhətdən 60-70faizi məhv edilib, sıradan çıxır, üst –üstə 20-30 nəsil kəsilir, təqribən min, belə yüz adam ya ölür ya şikəst olur yada qorxu və stress nəticəsində iflic olub, qalır.

     İnsanların gözlərini çıxararaq öldürülməsi o dövrün qanunları çərçivəsində necə təhlil olunub. Ümumiyyətlə insanlıq naminə hansı məhkəmələr qurulub ? fikrimizi aydınlaşdırmaq üçün təkcə Moskva ilə məhdudlaşmayaq məsələn, Fıransada tarixən bu məsələlər  necə nəticələnib. Fıransada 22 il hakimiyyətdə olan XI  Lyu dovikin (1461-1483) mövqeyinə nəzər salan.  XI  Lyudovik  Fıransa tarixində tabeliyində olan icmalara, etniklərə qarşı amansız olub. O, VII Parlın oğlu idi. VI Lyudovikin  amansız qətlləri  yerli əyanları onun atası VII Parla qarşı üsyana qaldırdı. XI Lyudovik isə etdikləri cinayətlərdə atasını günahkar bildi (güya atası VII Parl onu yoldan çıxarırmış) və hakimiyətdə qalmaq, xalqın gözündə yaşamaq üçün, atası VII Karılı zəhərləyərək öldürüb, sıradan çıxarır. Tarixdə qeyd olunur ki, VI Lyudovik hakimiyətində “zəhərlənmə ənənəsini qoyan ilk şəxs olur. Bu məsələləri təhlil edərkən təqribən bəşər tarixinin  təqribən ilk beş yüz il bundan qabaq islam peyğəmbərinə qarşı edilən “Əbu Süfyan yürüşləri”ndə Peyğəmbərin əmisi iman cəngavəri qəmzəni xəyanətlə öldürülməsi və onu cəsədini qəzəblə əlləril, dırnaqları ilə eşib, ürəyini çıxaran hindinin (Əbu Sufiyanın arvadı) təsviri tarix üçün  hələ tam  açılmayıb. Onun islam tarixi qarşısında törətdiyi cinayətlərə görə hüquqi qiyməti verməyib. Onu bu gün yaralı, can verən insanın böyrəyini çıxararaq, qara bazarda satdiğa  çıxaran həkim Teyer (İtaliya) ilə eyniləşdirmək və onların müqayisəli  təhlilini vermək olarmı? Ümumiyyətlə məntiqi nəticəyə gəlmək üçün bu işi məfhumu həyatın (zaman müxtəlif olsada) simmetriyaya qanunları çərçivəsində təhlil etmək mümkündürmü? Şübhəsiz. Hər iki hadisədə təntənə var amma bu təntənə ləyaqətin və şərəfin təntənəsi deyil. Bu faktiki olaraq haqq və ədaləti ayaqlayan, sərhəd bilməyən vəhşi hisslərin və zorakılıqların təntənəsidir. Öldürücü təntənədir. Nəfsə güc verən, hiyləyə yol açan, hüquq və varlıq anlayışını dərk etmək qüdrəti olmayan təntənədir. Insan ikili varlıq çərçivədində daha gözəl görünür. Bioloji – maddi varlıq və ictimai – mənəvi varlıq. Bu istiqamətdə tədqiqatlar aparan H.Göyüşov yazır ki, insanlıq dəyəri məhz ikinci ünsürə bağlıdır və ona görə insanın bütün əməl və rəftarı etik dəyərlər üzərində qurmur. (Bax: Bakı, “Elm” nəşriyyatı. 2005. Məruzələr toplusu.s.249) Cadaladığımız fakt və hadisələrin heç birinin etik dəyəri olmadığından tarixi yaddaşında ləkəyə çevrilir.

     Araşdırma materiallarında ötən əsrin 90-cı illərində baş verən, daha dəqiq desək üstü açılan dünya tarixi üçün xarakterik olan bir hadisənin həm bioloji, həm genetik və həm də etik və hüquq  baxımından təhlilə ehtiyacı vardı. Məsələn o vaxt Azərbaycanın Cənub cərhədlərini qoruyan cərhəd qoşun kontingentinin komandanı, polkovnik H.G. Bezrukob Zakafkaziya Cərhəd Qoşunları Komandanlığının rəhbəri, general mayor V.C.Kimkoya açıqlamasında çox mühüm və maraqlı bir məsələyə toxunur. O, 1991-ci ildə cərhədlərin dağıldılmasından danışarkən qeyd edir ki, Germi (İran) yaşayış məntəqəsilə Cəliləbad (Azərbaycan) yaşayış məntəqəsi ərazisində cayı 26 nəfər olan on yeni ailə qeydə alınıb. Onların kimliyi, haradan gəlməsi, hansı maqsədlərlə adara məskunlaşmaları da bilinmir. Çox çətinliklə Azərbaycan dilində danışan bu ailələrin üzvləri zonada əcacən doğun evlərində abort olunan, qadınların döl rüşeymlərinin hüceyrələrini catın alır, xüsusi konteynlərdə onları qablaşdıraraq götürürlər. Polkovnik N.Bezrukov açıqlamasında götərir ki, bu adamların Azərbaycan mentalitetinə və azərbaycanlıqlara hec bir aidiyyatları yoxdur. Milliliyyətləri təyin olunması bu ailələr SSRİ Baş Kəşfiyyat İdarəsinin sənədlərində çox təhlükəli və qorxulu hecab olunan “TURAC” adlanır. Poliovnik qeyd edir ki, cərhəd zolaqlarında getdikcə bir kənd kimi formalaşmaya meylli olan “TURAC” nəsli nə yas bilir nədə toy. Bunlar ölülərini ayaq üstə basdırır, özü də ölülər biriarxay, birinə sıxılaraq basdırılır. Gecəikən qəbristanlıqlara hücum edir, yeni dəfn olunmuş cəsədləri silib, aparırlar... (İzah etmək mümkün deyil) Cənub zonacının qəbristanlıqlarından onlarla meyidin yoxa çıxması açəlmayan cinayət kimi hələ də qaçır. Bu ailələr təkcə Cənub zonasında məskunlaşmadığılar. Bunlar Azərbaycana kifayət qədər səpələndilər. Bu eybəcər layihə Apərbaycan genetikasına qarşı ən amansız və qəddar hücumlardan birini təşkil edir. Ailələr, nəsillər haqlı olaraq düşünür: kimə qız verəsən, kimlərdən qız alasan, qohum olasan?.. Ümumiyyətlə kimlərlə, hansı nısillərlə dostluq və qohumluq əlaqələri quraraq, ləyaqətlə, şərəflə... yaşamaqda davam edəsən? Bu ailələr sürətlə artırlar və cavanikən də ölüb sıradan çıxırlar. O cümlədən ata qızı ilə, oglan anası ilə, qardaş qardaşla... və s. Bacı qardaşla... yaxınlıq edir. Heyvani hisslərlə yaşayırlar. (?) Polkovnik N.Bezrukov həmin vaxt – 1991-ci ildə general  V.Kimkoya cual verir: “...Apzrbaycandahakimiyyətin bütün dayaqları sarsılıb. Nə edək? Gordüyümüz hadisələri başlı-başına buraxa bilmərik. Cənub zonasında bizim rus millətindən olan sərhədçi qızlarımızın bir neçəsi yeri sakinlırlı ailə qurublar. Bu ailələrin qarşısı alınmazsa, onlar bütöv Cənub zonasının ən qiymətli ikili-mənəvi dəyərlərinə hücum edəcək, ərazidə yaşayanları böyüklü – kiçikli yeni, iyrənc həyat tərzin öyrədəcək və nəticədə güclü assimilasiyaya uğrayacaq. Cənub zonasında müsəlman, islam, daha dəqiq desək, şiəanlayışı olmayacaq... Nəticədə 1991-ci ilin martın əvvəllərində general – mayor  v.e. Kimko Cənub zonasında görünür, vertalyot vasitəsilə “TURAC”  ailələrinin məskunlaşan ərazilərə yenidən baxır, çəkilişlə aparılır... Arxiv sənədlərdə general – mayor V.Kimkonun bütün bunlardan sonra dediyi sözlər, onun ciddi qənaətə idi. O, yazırdı:  ”...Çunlar Azərbaycanın sabahına ölçülmüş bədbəxtçiliyin başlanğıcı idi”.  Bundan az sonra 1991-ci ilin martın 10-da “TURAC” ailələrinin məskunlaşdığı ərazidə iki sərhədçi vettalyotu əöründü... hər şey bununla da bitdi. “TURAC”ailələrinin evləri yandırıldı, qəbristanlıqları dağıdıldı, yerlə-yeksanedildi. Ailəbə ailə, kəntbə tənd, şəhərbə şəhər...yayıla biləcək və məskunlaşan əxlaqsız, dindən imandan uzaq olan bu günümüz üçün fəlakətə çevrilə biləcək bir ləyaqətciz nəslin məhv edilməsi,  onun inkişafının dayandırılması, qarşısının alınması vacib idi. Fikrimizə heç bir hüquq normaları pozulmadı. “TURAC” ailələrinin Cənub zonasına assimlasiyası dayandırıldı. Nəhəng bir demoqrafik xəritənin dağıdılmasının qarşısı alındı. “TURAC” nəsli haqqında əlimizdə elə bir tutarlı sənəd olmasa da, onun yaranması, inkubacion metodlarla və yaxud üsullarla formalaşması, nəsli kimi yetişdirilməsi və keçmiş ittifaqın “İpə-sapa yatmayan, comərd respublikaların ərazilərinə ötürülməsi...” (Marşal Axdomeyev. 1985-ci ilin çap olunmayan müsahibəsindən. Müsahibə “İzvestiya” qəzeti üçün almıçdı. Həmin müsahibə Marşalın şəxsi arxivində saxlanılır). Haqqında ardıcıl olaraq söhbətlər aparılırdı. Marşal Axromeyev SSRİ Bakı Kəşfiyyat İdarəsinin hərbi Sənaye Komplekslərində hazırlanmış “Demoqrafik ölüm düşərgələri”ni ləsgin təhqir edirdi. Biz “TURAC” şifrəsini mümkün qədər az da olsa açdıq. Məlumata görə (onun biz yerini də müəyyənləşdirdik. Çünki sərhəd qoşunlarının kəşfiyyat qrupunun tərtib etdiyi bu qeyd olunmuşdu) “TURAC” ailələrinə məxsus qızlardan biri zonanın sayıb seçilən nəsillərindən birinə gəlin getmişdi... “TURAC” zonada izini qoymuşdu... Onu tanımaq, nəsildən ayırmaq, məhv etmən bizim hüzuz normalarımız çərçivəsində görülə bilməz, bu cinayət sayılır. Maraqlı paradoks yaranır: bir tərəfdə bizim (yeni Azərbaycan cəmiyyətinin) əxlaq kodeksimizi nüfuzdan calan, ləyaqətsiz bir genetik bazanın zədələnmiş qan hüceyrələrini daşıyan, faktiki cəhətdən pataloji cəhətdən bizi qəbul etməyən,  lakin büzük əxlaq normalarımızı özündə birləşdirən çox cəliqəli və hər cəhətdən səhmanlı olan bir nəslin idarə olunmasında, orada yetişən yeni nəslin inkişafında iştirak edən... “TURAC” nəslinin nümayəndəsi (bu nəslin nümayəndələri – anaları öz döşlərinə öz südlərindən başqa ayrı heç kimin südünü vermirdilər), o biri tərəfdən Azərbaycanın təmiz qan qrupuna mənsub olan qruplardan biri – “Cənub qrupu” (əlbəttə, belə desən mümkünsə). Ötən əsrin sonundan və bu əsrin əvvəllərindən başlayaraq “TURAC” ailəsinin nümayəndəsinin Cənubdakı böyük bir nəslin içərisində yaratdığı deformasiyacını, nəslin numayəndələri arasındakı dağıntısı və digər öldürücü fasadların mənəvi-psixoloji sarsıntıları gördük və baş verənlərin şahidi olduq. Məsələn, “TURAC gəlin”i düşdüyü ailənin üç qardaşı ilə ayrı-ayrılıqda təmasda oldu. Qonçu ailələrin başçılarına meyl saldı. Burdan olan iki yeniyetmə qız uşaqlarının əxlaqcız həyat tərzi... sonda ailə başcısın yatağına gətirməsi... nəticədə böyük bir ailənin məhv olması... daha sonra həmin qız uşaqlarının başqa ailə və nəsillərdə “gəlin” kimi peyda olmaları baş verə biləcək sabahkı hadicələrdən xəbər verir. Və yaxud etdiyimiz müşahidələrə əsasən “TURAC”-lı gəlinin Cənub rayonlarının doğum evlərində işə düzəlməci, abort üçün gələn qadınlarla təmas qurması...heç bir adət-ənənəyə sığmayan fəaliyyəti...qapalı qala bilməz. Bu günün öpüydə, ola bilsin əsrlər boyu “yaddan çıxmayan” və nəslin axırına çıxan “TURAC gəlini”nin orada ciddi nüanslarını təhlil etmək vacib olardı. Başlı başına buraxılan hər hansı bir hadisənin, addımın və əvvəlcədən məkrli siyasət və düşüncə çərçivəsində işlənilən layihənin sonunda böyük cinayət dayanır. Fikrimizcə dünya parlamentlər sırasında bu cür cinayətləri tənzimləyən, onları dəf edən heç  bir qanun radifakasiya olunmayıb. Əksinə qəbul olunmuş qanunların bir qicmində xalqların, dövlətlətin, nəsil və ailələrin arasındakı inteqrasiya məsələlərinin genişləndirir. Onda belə bir sual çıxır: ola bilərmi ki, millətlər və etnik qruplar arasında dağıdıcı təsirə malik olan “TURAC gəlinləri” baş verən inteqrasiya proseslərində aktiv iştirak etsin? Ola bilərmi ki, “TURAC gəlinləri”nin qanını-genini daşıyan uşaqlar hökm və dövlət qulluğuna sahib olsun? Araşdırma materiallarına görə bu gün “TURAC gəlinləri”nin bir qismi sərhəd zolaqlarında narkotik maddələrin alqı-satqısında, gizli yollarla daşımasında fəaldırlar. Bir qismi isə dünyanın strateji nöqtələtindən olan Azərbaycan ərazisində xarici kəşfiyyatın informasiya və məlumat daşıyıcılarına çevriliblər. Məlumata görə, “TURAC gəlinləri”nin bir qismi Azərbaycan ərazisindəki diplomatik korpus və xarici şirkətlərdə fəaliyyət göstərirlər. Aparılan araşdırmalara görə ərazimizdəki xarici şirkətlərdə və diplomatik korpuslarda təmiz Azərbaycanlı övladları işə qəbul olunmur...

Maraqlı məqamlardan biri budur ki, heç bir elm “TURAC gəlinləri”nin genetik kodlarını araşdırmaqda maraqların ortaya qoya bilmir. “Genetik  ekspedisiyalar” susur. “TURAC gəlinləri”nin qan hüceyrələrini fərqli qan hüceyrələri kimi hansısa bir sivilizaciyanın elmdəki nəticəsi kimi qəbul etmək olarmı? Və qeyd edim ki, belə eybəcər elmlərin nəticələri yeni deyil. Bu tipli nəticələr olub. Baş verən bütün naqisliyin (biri irili, xırdalı müharibələr də daxildir) dünyanı başına götürən genetik eybəcərliyin kökündə də məxvi qaydalarla əldə olunan və məqsədyönlü şəkildə ayrı-ayrı xalqların, millətlərin ləğvinə yönəlmiş elmi nəticələrin kökündə də bu naqislik dayanır. Və bütün bunların əleyhinə, bəşəriyyətin, insanlığın daimi yaşaması, inkişafı üçün, tərəqqisi naminə ”Allah öz elmini “Bibliya”, “Təvrat” və “Quran” kimi müqəddəs kitablarda verib. Görünür kütləvi içlimdəyişmələri, baş verən ağlasığmaz hadisələrin artıb, qalxması, təbiətdəki flora və fauna arasındakı simmetriyaların pozulması, Günəşin, Ayın, Ulduzun rənglərinin dəyişməsi, çayların, göllərin, dənizlərin bularların quruması, dəyərli insanların sürətlə sıradan çıxması, həyatdan getməsi, cəmiyyətin boşalması xeyrxahlığın və imanın azalması... yeni dini kitabların yaranmasına və Peyğəmbərlərin doğulmasına gətirib çıxaracaq... Bele bir elm var: “Kulturologiya elmi”. Professor F.Məmmədovyazır ki, müasir kulturologiya insan üçün həyat fəaliyyətinin yaranmasının, inkişafının və yaradıcılıq qanunauyğunluğun, onun ideologiyasının, vəhşi, barbarlıq və civilizasiya dövdündən min illərlə topladığı təcrübənin xüxusi tarixi və nəzəri biliklərinin elmi sintezatorudur. O, bəşəriyyətin tükənməz müdrikliyini əks etdirən dünya mədəniyyətinin tarixini öyrənməyə imkan yaradır. Bu elm özündə külli miqdarda etik, dini və hüquqi elmlərin çoxəsrli informasiyasını, elmi nəzəriyələr və siyasi doktrinalar, dahi şəxslərin yaradıcılıq fəaliyyəti və onların düuya sivilizasiyasına verdikləri biliklər, müxtəlif şirkətlərin, xalqların və etnosların zaman və məkandakı nailiyyətlərini əminik və elmi biliklırini toplamışdır. (Kulturologiya yeni bir elm kimi “Kultura” və “Suet” latın sözləri – “Allaha itaət” kimi qəbul edilir. Bu elm dialektik qanunların təsiri və elmin inteqrasiyası nəticəsində ötən əsrin ikinci yarısında sosial və hümanitar elmlər sisteminin daxil olub. amerikalı professor Lesli Yayt “Mədəniyyət  və elm” (1949), “Mədəniyyət ebolyusiyası” (1959), “Mədəniyyət düşüncəsi” (1973) kitablarında qeyd edir ki, kulturologiya elmi düuyanın hər tərəfli dərk olunmasına və görünməsinə imkan verən “Elmlər şahı”dır...fikirlərimizə görə “Elmlər şahı” dünyanı çökdürə biləcək, onun mənəvi və mədəni dəyərlərini məhv edib, öldürən “TURAC gəlinləri”nin sürüsü önündə sədd çəkməkdə acizdir. Dinlərarası və mədəniyyətlərarası münasibətlərdə bu ləyaqətsiz və şərəfsiz sürünün törətdiyi cinayətlərin həddi bilinmir. Bu görüntülər artıq bioaləmdə, biomühitdə, bioetikada yeni bir siyasətin başlanğıcını qpyub və bu siyasət dünyanın bütün qitələrində manesiz həm də artım xətt üzrə davam edir. Bütün bunların nəticəsi olaraq, yeni bir fundamental bir elmin əsası qoyulur: biosiyasət elmi.

Araşdırma materiallarına görə bu elm insan yaranışı günündən mövcud olub. Lakin həyatın bütün mərhələlərində baş verən bütün hadisələrə (o cümlədən anomal hadisələrə) fəlsəfənin gözü ilə yanaşılıb, hər həyat və düşüncə tərzində fəlsəfi çalarlar axtarılıb. Bioloji varlığa siyasi yanaşmalar əvvəlcədən mövcud olub. Şübhəsiz, bizdə biosiyasətçilərkursu, mərkəzi... kimi anlayışlar yoxdur. Lakin dünya siyasətində, bəşəriyyətin qlobalproblemlərində, hər hansı bir dövlətin genetik baxımdan yaşaması, ctratejicəhətdən inkişafı üçün biosiyasət vacib faktorlardan birinə çevrilir. Qədim dünya tarixinin (bütöv elm tarixinin) bütün mərhələlərində ölkələrarası aparılan və yaxud baş verən müharibələrdə bütün tərəflər özlərinin qoyduqları, yaratdıqları Biosiyasət strategiyası çərçivəsində planlaşdıraraq, həyata keçiriblər. Məsələn deyək, İslam Peyğəmbərinin düşmənə qarşı bütün döyüşlərindəcızdığı kiçik xəritələrdə təsvir olunmuş ox işarələrinin hər birinin üctündə sıra ilə bu sözlər qeyd edilmişdi: “Birinci ox – Peyğəmbər döyüşünü birinci siyasəti, ikinci ox – Peyğəmbər döyüşünün ikinci siyasəti və s.”.

Əslində bəşər tarixinin bütün mərhələlərində hər bir hökmdarın qurduğu dövlət və yaxud üsul-iradənin, monarxiyanın, şahlığın...nəhayət imperiyanın mərkəzində insan və onun apardığı siyasət dayanır. Şübhəsiz, heç kəs şərəfsiz və ləyaqətsiz ölmək istəmir. Amma onun qurduğu səhv yanlış Biosiyasət onun ləyaqərsiz və şərəfsiz ölmünə səbəb olur. Həyatda haqlı ölən rahat ölüm və ölümdən qorxmur. Məsəslən Rus imperator I Böyük Pyotrun 1682-ci ildə hakimiyyəti qəbul edərkən “...insanlara, ümumən rus xalqına qarşı sədaqətli olacağına and içirəm...” – demişdi. I Pyotr hakimiyyətə taxt-tacına sahib olan gün bərk sətəlcam olur və onu müayinə edən həkimə deyir: “Solomon Andreyə bir, mən bu gündən canımı əzalarımı sənə əmanət etdim. Onlarla yaxşı və mehriban davran. Ürəyimi oxuya bilsən...sən bunu bacararsan – o sənə içimdəki bütün bəlaları, xəstəlikləri açıb deyəcək. Sən məndən çox, ona qulaq asmağı bacar, Solomo Andreyeviç....Mən vəsiyyətimdə bunu da yazmişam ...Mənim ölərkən bütün əzalarım yerində olmalıdır. Əzalarima xətər gələrsə, həkim Solomo Andreyeviçin bonuna kəndir keçirib, dar ağacına çəkin...” (Maraqlıdır ki, 1924-cü ilin oktyabrn 12-dən Moskvanın irili-xirdalı xəstəxanalarının, doğum evlərinin və poliklinikaların girəcəyində I Pyotrun dediyi “.... əzalarımı sənə emanət etdim,həkim...” sözləri yazılmış lövhələr asılmışdı.

Coxsaylı fərmanlarına nəzər salarkən görürük ki, I Pyotr insan alimini, onun düşüncə həyat tərzini,istedad və bacarığını həmişə qiymətləndirib. O, imperyada yer tutan hər kəsin ölüm səbəblərini və nəticələrini dinləməyi... ilk növbədə özünün Allah və ailəsi qarşısında əsas vəzifəsi hesab edirdi. O, həm də rus tarixində Yalançı Dimtrinin (1605-1606) ölmünü bəşər tarixi üçün ən şərəfsiz və ləyaqətsiz ölüm kimi qeyd edirdi.Yalançı  Dimitrini öldürdükdən sonra, xalq onu tonqala atıb,yandırdı... sonra onun külünü topa qoyub,peyda olduğu istiqamətdə atdılar....

Araşdırma materiallarına görə oxuduğumuz və yaxud tanış olduğumuz dini kitablarda- xüsusi “Tövratda”da, “Bibliya”da və   “Qurani-Kərim”də insan əzalarına hörmət və ehtiramla yanaşma qeyd olunur. Dünyanın Biosiyasət və bioetika məsələlərilə məşğul olan dini liderləri və siyasətçiləri, ailələri və tədqiqatçıları bu istiqamətdə arxiv sənədlərinə sahib olublar. Məsələn 2001-ci ilin noyabrın 9-da Fransanın Paris Tibb Akademiyasında “Turanda fiozioloji və embrionoloji məlumatlar” mövzusunda çox nadir mühazirə dinlənilmişdir. Muhazirəni Fransa Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü, professor Moris Bukan oxumuşdu. O, göstərirdi: “...mən etiraf etməliyəm ki, apardığım tədqiqatlarda mənə islama etiqad yox,həqiqət axtarışını yol göstəribdir. Bu müqəddəskitab müasir biliklərlə tam harmoniyadadır.Təəssüf ki, Qərb islamşünasları ona biganəlik göstərmişlər. Burada qəribə heç nə yoxdur, belə ki, bu məsələnin təhlili üçün elmin bir çox sahələri ilə bağlı biliklər tələb olunur. Özlərinin dar fizioloji bilik çərçivəsindən kənara çıxa bilməyən bizim islamşünaslar isə həmin elmi biliklərə sahib deyillər...” Şübhəsiz, əgər bu deyimlərə bütün parametrlərdən (istər məntiqi, istər fəlsəfi,istər psixoloji, istər siyasi, istərsə də bioloji tərəfdən, istərsədə müasir hüquq tərəfdən) yanaşsaq, bu elm Biosiytasət elmindən başqa bir elm deyil. Biosiyasət elmi biovasite zamanı dünya ilə sıx bağlı olduğu üçün, onunla bağlı çox ciddi hüquqi yanaşmalara səylər edilib. Hər bir dövlət və yaxud hakimiyyət həyata keçirildiyi və yaxud apardığı biosiyasətin insanlara qarşı ziyansız ötüşməsini, heç bir zərər vermədən həyata keçməsinin fəaliyyətində əsas problemlərdən biri hesab edib. Bunun üçün sistemli şəkildə qanunlar işləyən, tərtib edən məclislər, parlamentlər... yaradıb. Daha ağıllı və nüfuzlu şəxslərin bu məclislərində qanun işləmələri üçün seçib və yaxud dəvət edib. Məntiqə görə insanların yaxşı yaşaması və sonda şərəflə, ləyaqətlə həyatda tutduğu vəzifələrdən çəkilib getmələri üçün...bu qanunlar sitimul yaradır. Lakin dünya miqyasında bu kompionentlər – yəni qəbul edilmiş qanunların sabit işləmələri üçün lazım olan komponentlər pozulur və nəticədə cəmiyyət və hakimiyyət şərəfsiz və ləyaqətsiz ölümlərlə yadda qalır. Filosof R.Mestafayev iddia edir ki, insan mənadan deyil, fikirdən başlanır. Özü də yarımçıq fikirdən deyil, tamamlanmış fikirdən başlanır. Əslində kiçik fikir insanın özü üçün qurduğu kiçik bir siyasətdir. Nə vaxt ki cən fikrində uduzursan, siyasətin də uduzmuş olursan. Həyata keçməyən siyasət isə insan və həyat üçün faciələr yaradır, cinayətlər törənir... qəmlər baş verir. Dövlət çevrilişlərinəaparan şüarlar irəli sürülür (irəli sürülən şüarların hamısı yarımçıq qalmış Biosiyasəti tamamlayan arqumentlərdir), itaətsizlik üçün meydanlar qurulur. Və bu zaman əlinə bayraq və şeynur götürən, şüar deyəm hər kəs elə zənn edir ki, o milli qəhrəman səviyyəsində bir iş görür... yəticədə tələb edir ki, hökmən onun heykəli qoyulsun... cəmiyyət ona baxıb, ibrət alsın. Amma dərk etmir ki, ona bayrağı verən də cəmiyyətdir, şüarı dedirdən də cəmiyyətdir. Tarixdə və yaddaşlarda qalmaq üçün götürdüyün şüarlara baxmaq lazımdır ki, sən kimin bayrağını götürmüsən və yaxud kimin şüarını irəli cürmüsən... Məsələn, İslam Peyğəmbəri insanı şərəfə mindirən, onu ləyaqətə səsləyən sözə, fikrə həmişə çox yüksək qiymətverib və “...sən gözəlini götür (yəni sözün), çirkinini at!” – deyib. Xalqı və cəmiyyəti əxlaqsızlığa, oyunbazlığa çağıran cözlərin, şüarların, çağırışların əleyhinə olub. Ən yaxşı  və müdrik söz, fikir, düşüncə sahiblərini yanına çəkərək, onları qoruyub. Fikrimcə bu biosiyasətin gerçəkliyi üçün ən müdrik göstərici olaraqqalır.

Araşdırma materiallarına görə tarix boyu Apərbaycana qarşı Biosiyasətdətorpağımız, cəmiyyətimiz, hakimiyyətimiz, dövlətimiz yüzlərlə öz müdriklərini, fikir və düşüncə sahiblərini itirib. Bunun böyük bir qismi Azərbaycanlılara, islam dünyasının bir parçasına, strateji cəhətdən əsas idaretmə mərkəzlərindən biri olan Azərbaycana qarşı aparılmış haqsız siyasətin, ədalətsiz və məkrli yanaşmanın nəticəsi olaraq qalır. Məsəslən, Böyük Azərbaycan İmperiyasının yaradıcısı Şah İsmayıl Xətainin ölüm səhnəsini xatırlamaq maraqlı olar. I Sultan Səlimin Osmanlı taxt-tacına gəlməsi ilə Səfəvilərin hakimiyyət dövrü ciddi bir təhlükə ilə üz-üzə qaldı. Avropalılara satılmış I Sultan Səlim Şah İsmayıl Xətainin qurduğu qüdrətli Azərbaycan İmperiyasına qarşı təxribatlara, dövləti zəiflətməyə başladı. Nəticədə 1514-cü ildə avqustun 23-də Maku şəhəri yaxınlığında Osmanlı I Sultan Səlim Çaldıran düzündə Şah İsmayıl Xətaiyə hücüm etdi. Bu hücum Osmanlı I Sultan Səlimin siyasıti deyildi. Bu sadəcə Avropalıların müsəlman dünyasına, islama qarşı ikinci Xaç yürüşü idi. Fərq bunda idi ki, müsəlmanlara qarşı törədilmiş bu qırşını Avropalılar elə müsəlmanların öz əlilə törətmişdi. Müsəlman dünyasının üz-üzə qoyan bu siyasət Avropalıların yeritdikləri, dövrü üçün çox vacib sayılan, lakin hakimiyyətə şərəfsizlik gətirən Biosiyasətin bağışlanmayan hissəsidir. Şah İsmayıl kimi bir hökmdarın məhvi kimlərəxeyr verdi, hansı coğrafi mühiti dəyişdi. Nəticədə bu gün Osmanlı ordusu, xüsusən I Sultan Səlimin apardığı siyasət və özü Azərbaycan tarixində, ölkənin ictimai fikir tarixində şərəfsiz və ləyaqətsiz bir siyasət olaraq qalır. Nəticədə Biosiyasət iki hissəyə parçalandı. Birinin önündə Avropalıların topuna-gülləsinə arxalanıb meydan sulaya...güya qələbə qazandı. Sultan Səlim dayandı. Amma bu onun və Azərbaycana qarşı onu dəstəkləyən Avropalıların məğlubiyyəti idi. I Süleyman Səlimin ölümünə gəlincə.. o çox ləyaqətsiz bir şəkildəöldürüld... Osmanlı tarixçiləri onun əsl ölümsəbəblərini xəcalətdən və utandıqlarımdan həmişə gizlədiblər. Araşdırma materiallarına görə azərbaycanlıların ilk kütləvi edamlarını da I Sultan Səlimin Osmanlı türkləri edib... Azərbaycan tərəf həmişə təkid edib ki, Türkiyə Azərbaycan torpaqlarını yandıran, ailələri süngüyə keçirib, yandıran, onlara dar ağacları qurduran... I Sultan Səlimin genitikası ilə, kimliyi ilə maraqlansınlar, onun əsl soy kökünü, kimin və yaxud kimlərin belindən gəlməsini açsınlar, öyrənsinlər. Türkiyə isə bu təklifdən qaçıb...

Araşdırma materiallarına görə Şah İsmayıl Xətai öz hökümdarlığı ilə tək Azərbaycanda deyil, bütün dünyada ilk dəfə olaraq “Hakimiyyətə yad ünsürlərin gəlməsini və müxtəlif yollarla hakimiyyətdə mövqe tutması əleyhinə” ciddi bir strategiyaların əsasını qoyub. O, “qanı və canı bizdən olmayanların” hakimiyyətini, mövqelərini həmişə pisləyib, onlara da aman diləməməyə çağırıb. Bu hökmdarın hakimiyyət tarixiboyu oxuduğum gördüyü və şahidi, həm də iştirakçısı olduğu siyasətin nəticəsi idi. Tarixə nəzər salaq. Diplomatiyamıxda unudulmuş və çoxlarının biganəlik etdiyi bu prosesə baxaq. Məsələn XV əsrin Ağqoyunlu – Avropa əlaqələrində yunan “mənşəli” Trabzon dövlətivasitəçilik edirdi. Əslində Trabzonda ermənilər çoxluqtəşkil edirdilər... Bundan sonra Ağqoyunlu diplomatları olan Məhəmməd (1464) və Həsən Əzət (1465) İtaliyaya getmiş, Venetsiya hakimləri ilə danışıqlar aparmışdılar. Venetsiyada senatının 1463-cü il 2 dekabr tarixli qərarı ilə Lazaro Kvirina Ağqoyunlu sarayına səfir göndərilmişdi (1464-1469). Uzun Həsən Qaraqoyunluları məğlub edərək (1467), paytaxtı Təbrizə köxürdü. Venetsiya səfirləri olmuş Katerino Zeno (1471-1473),  İosafat Barbaro (1474-1478), Taolo Onyibene (1474), Ambrocco Kontarini (1474-1475) və başqaları müxtəlif diplomatik tapşırıqlarla Azərbaycanda olmuşlar. Uzun Həsənin elçiləri olmuş Murad bəy, İshaq, Xoca Mirək, Hacı Məhəmməd İtaliyaya gedərək Venetsiya hökuməti, Roma Papasi və neapol kralı danışıqlar apardılar.Ağyonlu hökmdarı Osmanlı imperiyasına qarşı Roma papaları olmuş III Kaliket (1455-1458), II Tiy (1458-1464), II Tavel (1464-1471), IV Sirstlə (1474-1484) danışıqlar aparmış, Polşa, Litva, Macarıstan, İapolkrallıqları, Avstriya, Çexiya, Burqundiy Herseqluğu, Kipr, Podos və başqa dövlətlərlədanışıqlar aparmışlar. Nəticədə Osmanlı dövlətinə qarşı koalisiya yarandı. Lakin danışıqlardan az keçmiş bu dövlətlər Ağqoyunlu dövlətinin Diplomatik meydanda, döyüş xətlərində tək-tənha buraxıb, qazdılar... məlum oldu ki, deyilən sözlərin və bağlanılan müqavilələrin heç birinin kökü və əsaslı tox idi. Zamana görə Diplomatiyanın əsas riçaqlarından birinin – inadkarlığı və genetik araşdırmanın olmaması... Tarix göctərir ki, diplomatiyamızda qara ləkə olan bu xarici diplomatların heç biri şərəflə, ləyaqətlə ölmədilər. Məsələn Roma Paoası III Komikat vəsiyyətnaməsində yazır: “...obss etsəniz və görsəniz ki, mən şərəflə, ləyaqətlə ölmüşəm, yerdən həbs və sevinclə tabutumu qaldırın...” Amma Dominikan Universitetinin fəlsəfə fakultəsini bitirən və papaların taleyini araşdıran Rnm Kliment göstərir ki, III kalikcmin ölümü şərəfsiz və ləyaqətsiz bir ölüm oldu. O, əxlaqsızlıq etdiyi üçün...uşağın atası onun boynuna kəndir keçirtdi. Roma Papası II Tiy isə Vatikanı aldatdığı üçün... və adına xeyli ədəbsiz anektotlar qoşulduğu üçün... ürəyi tab gətirmir. Onun meyidi üç gün otağında qalır və iydən heç kəs ora yaxın gedə bilmir. II Tiyin ölümündən sonra, onun qoyduğu məktub açılır. Orada yazılırdı: “...Bircə istəyim var: - Şərəflə dəfn olunsaydım...” Amma Roma Papası II Tiy şərəflə dəfn olunmadı. Onu çox eybəcər bir şəkildə tabuta qoydular. Vatikanda deyirdilər ki, Allah bu şəkildə onu qəbul etməyəcək...

Biz bütün bunları nə üçün xatırlatdıq. Ona görəki bu hadisələr bu gün də yeni, lakin sivil qaydada davam edir. Biosiyasət aləmində Azərbaycanı yenidən aldatma cəhdi Avropa diplomatiyasının əsas tezislərindən biridir.

Oxuduğumuz, araşdırdığımız materiallardan görünür ki, heç kəs şərəfsiz, ləyaqətsiz və vicdansız ölmək istəmir. Vatikanda nəşr edilən “Qadağan olunmuş kitabın indeksi” kitabında (1559-cu ildə nəşr edilib) qeyd olunur ki, şərəfsiz və ləyaqətlə ölmək millətin, nəslin və ailənin başıucalığıdır...