Hər ay Rusiya Federasiyası üçün vəziyyət daha da pisləşəcək

Yenixeber.org: Bu gün gün Rusiyanın Ukraynaya qarşı genişmiqyaslı hərbi təcavüzə başlamasından 800 gün keçir. Bəli, bu müharibənin nə vaxt bitəcəyi sualına zəmanətli dəqiq cavab verə biləcək bir analitik yoxdur. Amma indidən deyə bilərik ki, o, Rusiyanı iqtisadi cəhətdən uzun illər geriyə atıb. Və bu ölkə rəhbərliyinin hansı optimist bəyanatlar səsləndirməsindən asılı olmayaraq, Rusiya Federasiyası üçün vəziyyət hər ay pisləşir.

Beləliklə, Rusiyanın “Qazprom”u 2023-cü il üçün 2022-ci ildə əldə etdiyi 1,226 trilyon rubl (təxminən 13 milyard dollar) xalis mənfəətlə müqayisədə 629 milyard rubl (demək olar ki, 6,7 milyard dollar) xalis zərər əldə edib. Bu barədə “Qazprom”un maliyyə vəziyyətinin beynəlxalq standartları (BMHS) üzrə hesabatında deyilir. Qeyd edilir ki, 2024-cü ilin birinci rübündə “Qazprom” bir il əvvəlki 125,4 milyard rubl (1,34 milyard dollar) mənfəətə qarşı, demək olar ki, 47 milyard rubl (501 milyon dollar) satış itkisi alıb. Bundan əlavə, “Qazprom”un ötən il gəliri 2022-ci ildəki 11,7 trilyon rubldan 27% azalaraq 8,54 trilyon rubla düşüb.

Bundan əlavə, Rusiyada neft emalı zavodlarına pilotsuz təyyarələrin hücumu nəticəsində benzin ehtiyatı azalır. “Politico” xəbər verir ki, Rusiya istehlakçıları üçün dizel yanacağının qiymətləri kəskin artıb: “Təkcə son həftədə onlar təxminən 10% artıb. İlin əvvəlindən benzin qiymətləri də 20%-dən çox artıb. Yanacaq tədarükünün azalması ona gətirib çıxarır ki, getdikcə daha çox Rusiya müəssisəsi istehsalı dayandırmağa məcbur olur. Bu problem daha da kəskinləşəcək. Axı Ukrayna müttəfiqlərindən yeni həcmdə hərbi yardım alıb ki, bu da ona Rusiyanın neft emalı zavodlarına zərbələr endirməyə davam etməyə imkan verəcək”.

Gəlin davam edək. May ayında Çinə səfər etməyi planlaşdıran Rusiya Prezidenti Vladimir Putin Çin lideri Si Cinpinlə bank ödənişləri probleminin həllini, xüsusən də BRİKS ölkələri üçün SWIFT sisteminin analoqunun yaradılmasını müzakirə edəcək. Bu barədə Rusiyanın işgüzar dairələrindəki mənbələrə istinadən “Reuters” agentliyi məlumat yayıb. Fakt budur ki, ilin əvvəlindən Çin kredit təşkilatları Rusiya və Belarus şirkətlərinin hesablarını bağlamağa başlayıb, həmçinin ödəniş əməliyyatlarının yoxlanmasını kəskin şəkildə gücləndirib, biznesləri üçüncü ölkələrdə bir çox vasitəçilərlə "yeraltı sxemlərdən" istifadə etməyə məcbur edib.

"Hətta müntəzəm ödənişlər də keçmir", - deyə “Reuters”in mənbələrindən biri şikayət edir: "Pul Rusiyanı tərk edir və Çində müxbir bank ödənişi gecikdirir və hətta sanksiyaya məruz qalan mallar üçün də pulun qaytarılmasına icazə vermir".

Nəticədə, Qaydar İnstitutunun məlumatına görə, Çin mallarının Rusiyaya tədarükü kəskin azalmağa başladı - mart ayında 14%. Bu institut xəbər verir ki, Çin malları Rusiyaya bütün idxalın 43%-ni təşkil edir ki, bu da ötən il 285 milyard dollar təşkil edib.

Eyni zamanda, Çin üçün Rusiya ixracın cəmi 3%-ni təşkil edən ikinci dərəcəli əhəmiyyət daşıyan bazardır. “Çinin ticarət dövriyyəsində aparıcı mövqeləri möhkəm şəkildə Rusiyaya dost olmayan ölkələr tutur ki, bu da ticarət dövriyyəsi riskini artırır. Biz Çin bankları üçün prioritet deyilik”, - deyə “Reuters”in mənbəsi razılaşır. Deməli, burada da necə deyərlər, Rusiya üçün hər şey çox kədərlidir.

Amma məsələ burasındadır ki, Rusiya biznesi milli valyutalarla hesablaşmalara keçdikdən sonra da İranla ticarətdə itkilərə məruz qalır. Xarici Ticarətin İnkişafı Şurasının İdarə Heyətinin sədri Maksim Çereşnev bildirib ki, İranda bazar məzənnəsi ilə dövlət məzənnəsi arasındakı uyğunsuzluq səbəbindən Rusiya şirkətləri orta hesabla hər bir vəsait köçürməsi ilə təxminən 20-25% itirir. O xatırladıb ki, hər iki ölkəyə qarşı tətbiq edilən beynəlxalq sanksiyalar səbəbindən Moskva və Tehran ödənişləri dollar və avro ilə həyata keçirə bilmir.

ABŞ “dəmir pərdəni” endirir: Rusiyanın ən böyük aşağı büdcəli aviaşirkəti Türkiyə və BƏƏ-yə uçuşlarını dayandıracaq. Belə ki, mayın 1-də ABŞ Maliyyə Nazirliyi ötən il 13 milyon sərnişin daşıyan Rusiyanın ən böyük aşağı büdcəli aviaşirkəti “Pobeda” aviaşirkətinə qarşı sanksiyalar tətbiq edib. Hazırda “Pobeda” keçmiş SSRİ ölkələrinə, həmçinin Türkiyə və Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinə uçuşlar həyata keçirir. Onun istiqamətləri arasında Abu Dabi və Antalya var. Bu cür tədbirlər aviaşirkətin iflasına səbəb ola bilər. Ümumiyyətlə, Rusiya mülki aviasiyasının vəziyyətini kritik adlandırmaq olar.

Yaxın illərdə Rusiya həyat səviyyəsinə görə dünya ölkələri reytinqində öz mövqeyini itirməkdə davam edəcək. Bunu Beynəlxalq Valyuta Fondu (BVF) proqnozlaşdırır. “The Moscow Times”ın məlumatına görə, son 10 ildə Rusiya Federasiyasında adambaşına düşən ÜDM 16% azalıb. Nəticədə, Rusiya dünya reytinqində Meksika ilə eyni səviyyədə, Panama, Argentina, Bolqarıstan və Macarıstandan da aşağı olub.

BVF-nin proqnozuna görə, yaxın üç ildə Rusiyanın adambaşına düşən ÜDM-i cəmi 11% artaraq 15 146 dollar təşkil edəcək. Nəticədə Rusiya yenidən 80-ci yerlərdə olan ölkələr siyahısına düşəcək və 2027-ci ilə qədər adambaşına düşən ÜDM-in müvafiq olaraq 15 964 dollar və 15 517 dollar olacağı proqnozlaşdırılan Qazaxıstan və Türkmənistandan geri qalacaq.

Rusiyanın Ukraynaya qarşı başlatdığı müharibənin iqtisadi nəticələrindən qısaca danışsaq, bunlardır. Və sonra, demək olar ki, hər ay Rusiya Federasiyası üçün vəziyyət daha da pisləşəcək. Rusiya onu dalana aparan sürətli qatarın relsləri üzərində dayanıb. O dalandan çıxmaq isə mümkün olmayacaq…(AYNA)