Mira Həsənova

regnum.ru, 06.08.2019

Yenixeber.org:  Azərbaycanın rəsmi hökuməti Azərbaycan prezidenti administrasiyası xarici siyasət məsələləri üzrə bölməsinin müdiri Hikmət Hacıyevin simasında Erməınistan baş naziri Nikol Paşinyanın Xankəndindəki mitinqdə “Dağlıq Qarabağ Ermənistanın ayrılmaz hissəsidir” bəyanatına sərt reaksiya verib.

“Trend”in yazdığı kimi, Hacıyev Ermənistan baş nazirinin bəyanatını “bölgəni təhlükə və risklərlə üz-üzə qoyan destruktiv və fitnəkar”, “Ermənistanın əsil məqsədinin işğal olduğunun növbəti aşkar nümayişi” adlandırıb. O bildirib ki, “onun danışıqlarda iştirakı yalnız ikiüzlülük və beynəlxalq birliyi yanlışlığa aparmaqdır”. Və bu zaman qeyd edib ki, “Azərbaycanın işğal edilmiş ərazilərini Ermənistana birləşdirmək çağırışları məsuliyyətsizlik və beynəlxalq birliyə, xüsusən də ATƏT Minsk Qrupunun münaqişənin danışıqlar yolu ilə tənzimlənməsinə məsul həmsədrlərinə sayğısızlıq kimi dəyərləndirilməlidir”.

Əlbəttə, Ermənistan baş nazirinin bəyanatını bayağı populizmə aid etmək olar ki, bu da ona yad deyil. Axı Ermənistan dövləti başçısının belə mövqeyi özgə ərazisinin ilhaqını qəbul etməyi nəzərdə tutur, Qarabağın Azərbaycana məxsusluğu isə beynəlxalq hüquq və nüfuzlu bütün beynəlxalq təşkilatlar və aparıcı ölkələr tərəfindən  təsdiqlənmiş mübahisəsiz faktdır. Aydındır ki, Ermənistan tərəfi bu yöndə konkret addım atacağı halda hüquqi xarakterli ciddi nəticələr törəyəcək. Paşinyan faktiki olaraq Qarabağın Ermənistana məxsusluğu haqda bəyanatı ilə Dağlıq Qarabağ münaqişəsini tənzimləmək üzrə sülh danışıqlarının davamı məsələsini sual altında qoyub.

Axı danışıqlar prosesi bu halda Azərbaycan üçün mənasız olur, işğal edilmiş əraziləri qaytarmağın yeganə yolu hərbi ssenari olaraq qalır. Ermənistan lideri ölkənin əvvəlki başçılarından daha barışmaz mövqe sərgiləyib. Və əslində, onun sülh danışıqlarına tərəfdarlığı haqda əvvəlki bütün ifadələri, hətta Qarabağ separatçılarını danışıqlar masası arxasına əyləşdirmək istəyi ilə danışıqlar formatını dəyişdirmək səyləri yalnız sadəcə danışıqları uzatmaq və status-kvonu saxlamaq cəhdi çıxıb. Bu durumda Azərbaycanın Ermənistanı əraziləri qaytarmaq və sülhə məcbur etmək tələbilə Minsk Qrupuna və beynəlxalq birliyə müraciət etməyində fayda var.

Bakıda ekspert cəmiyyəti Ermənistan liderinin  bəyanatına birmənalı reaksiya verib: Paşinyan demaqoqiyaya əl atır, onun sözləri ərazini  Ermənistan siyasətinin diskursunu müəyyən edən məsələ kimi qoyan güclərə hesablanıb, o, bu durumun girovuna çevrilir və onu təhlükəli potensialla dövəyə alanların hamısına dəm tutmağa məcburdur. Politoloq Tofiq Abbasov belə hesab edərək qeyd edir ki, Ermənistandakı siyasi qərarsızlıqlar tanınmamış respublikada “prezident seçkiləri” adlanan prosesdən sonra başa çatacaq. Bakı politoloqu deyir: “Paşinyan opponenetləri geri oturtmağa və separatçı Xankəndi rejiminin başına öz adamını qoymağa nail olarsa, onda ümid etmək olar ki, inqilabçı üçün təhlükəlıi duman dağılar və təhlükəli təqibçilərinə baxmadan ərazi məsələsinə ağılla girişər”.

Doğrudan da, axı Paşinyan əvvəllər ümid təqlin edən fikirlər səsləndirib ki, Bakı ilə birgə alqoritm tapmağa qəti köklənib. Amma işin gedişində ya Qarabağ, ya da hakimiyyət dilemmasının girovuna çevrildiyini anlayanda hakimiyyətin saxlanması haqda qayğı onun üçün başlıca məsələ olub. Abbasov izah edir: “Qarabağ problemi Ermənistanın siyasi komandası üçün hamının və hər şeyin taleyini müəyyən edən mexanizm olub.  Başqa sözlə, bu, yazılmamış qanun dərəcəsinə ucaldılıb – buna əsasən, başçı ərazi güzəştlərinə gedəcəyi halda birmənalı şəkildə dönük çıxır. O bu zaman təkcə hakimiyyətdən deyil, həm də kəllədən məhrum ola bilər”.

O, “siyasi camiədə Bakı ilə anlaşmağa qabil adam kimi seçilən” Karen Dəmirçyan başda olmaqla sağlam düşüncəli siyasətçilərin 1999-cu ilin oktyabrında parlamentdə güllələndiyini xatırladır. Və Paşinyanın daxili dedi-qoduları uzansa, onda bu, istənilən anda cəbhə xəttinə götürülə bilər. Ekspert vurğulayır: “Başqa sözlə, Paşinyana əl verərsə, Qarabağ klanının simasında silahlı müxalıifətin nazıyla uzun müddət oynaya bilər, amma Bakının maraqlarını özünün korporativ oyununa qoşmağa nail ola bilməz. Xüsusən də Azərbaycan danışıqlar xatirinə danışıqların yolverilməz olduğu haqda İrəvana xəbərdarlıq etdiyinə görə”.

“Cənubi Qafqaz” politoloqlar kubunun başçısı İlqar Vəlizadə sual edir: Bakının açıq-açığına nəticəsiz belə bir danışıqlar prosesinə qatılmağına dəyərmi? Çünki Paşinyan öz bəyanatları ilə Azərbaycan ərazilərinin ilhaqını faktiki etiraf edir, onları Ermənistana birləşdirmək niyyətini göstərir, bununla da sülh danışıqları aparmağa şans qoymur, bunu son dərəcə cüziləşdirir və Azərbaycana savaşa hazırlaşmaq arqumenti verir. Bakı eksperti Paşinyanın bəyanatına qiymətdə qətidir: “Azərbaycan bu şəraitdə Paşinyanın bəyanatını Minsk Qrupu həmsədrlərinin nəzərinə çatdırmaqla uyğun reaksiya verməlidir. Paşinyanın sözləri bundan xəbər verir ki, məsələnin belə qoyuluşu ilə danışıqların mənası itir, o biri yandan, Ermənistanı sülhə, ən azı, konstruktiv danışıqlara məcbur etmək və ümumiyyətlə, danışıqlar prosesinin davamının gərəkliliyi haqda məsələyə baxmaq üçün şərait yaratmaq məqsədilə danışıqlar prosesinə yanaşmanı dəyişdirməkdən ötrü fayda var. İlhaq faktını heç gizlətməyən, hətta bunu uzunmüddətli perspektivdə möhkəmlətmək niyyətini göstərən Ermənistan tərəfinin belə mövqeyi ilə danışıqlar aparmaq mənasızdır”.

Qeyd edək ki, Paşinyan Ermənistanın Qarabağın Ermənistana məxsus olduğunu rəsmən bildirən ilk lideri oldu. O öz gedişini edib və bunun daxili istehlakçıya, Qarabağ klanına, müxalifətə, ya da Azərbaycana hesablandığı önəmli də deyil. Bakıda onun fikrini eşidiblər və ehtimal ki, uyğun cavab ləngiməz. Amma bu necə olacaq, Dağlıq Qarabağ ətrafındakı hadisələr bundan sonra necə inkişaf edəcək? Bax, məsələ bundadır…

Tərcümə Strateq.az-ındır.