Vyaçeslav Belaş

“Коммерсант”, 23.02. 2020

Yenixeber.org: Ötən həftə Maykl Blumberq ilk dəfə ABŞ-da Demokrat Partiyasından prezidentliyə namizədlərin televiziya debatında iştirak edib. Birmənalı ekspert qərarı: Blumberq testdən keçməyib. Buna baxmayaraq, 78 yaşlı milyarderin bütün həyatı onun ən zəhərli və düşmən mühitdə özünü yaxşı hiss etməsinin sübutudur.

                                       Respublikaçı demokrat

Maykl Blumberq – bəlkə də Donald Trampı məğlub etməyə qabil yeganə demokrat namizəd – ilk seçki debatında uğursuz olub. Ancaq mütəxəssislər başqa heç nə gözləmirdilər: rəqibləri onu ABŞ-ın hazırkı prezidentinin klonu sayıb və demək olar ki, Trampla eyni şeydə ittiham etmək ritorikasını dəyişməyiblər.

Özünü “sosialist” adlandıran və hələ də SSRİ-yə heyran olan senator Berni Sanders Blumberqin sərvətini (“Forbes”-ə görə 62.5 milyard $) “ədəbsiz” adlandırıb. Rəqibləri ABŞ-ın getdikcə oliqarxiyaya çevrilməsindən narahatlıqlarını ifadə ediblər. Blumberqə qadınlara cinsi təcavüz iddiaları xatırladılıb.

Nəhayət, açıq olmasa da, seçkinin nəticələrinə təsir göstərməkdə günahlandırılıb: Blumberqin maliyyə imkanlarını nəzərə alsaq, əleyhdarlar səs almaq üçün mediasını da öz (və ya özündən asılı olanları) məqsədləri üçün istifadə edə biləcəyinə işarə ediblər.

Ən maraqlı olan ittihamlar deyildi, onların sözbəsöz ABŞ prezidentinin Blumberqə atdığı çamurun təkrarı olması idi.

Demokratlar debatda Maykl Blumberqi necə ağ yuyub qara sərdilər…

Müzakirədəki uğursuzluq heç bir halda prezident olmaq şansını azaltmır. Rusiya İmperiyasından gələn mühacirlərin nəvəsinin siyasi üstünlükləri yoxdur. O, 3 dəfə partiya mənsubiyyətini dəyişdirib, Respublikaçılar Partiyasından Demokrat Partiyasına keçib və ya bir müddət özünü müstəqil namizəd elan edib. Ancaq onun aydın əqidəsi var, öz təbirilə, onu əvvəlcə Nyu York meriyasına namizəd olmağa məcbur və indi Birləşmiş Ştatların prezidenti kimi xidmətlərini təklif edən.

Niyə?

“Donald Tramp üzərində qələbə və Amerikanın bərpası həyatımızın ən vacib və ən vacib döyüşüdür. Mən də bu işin başındayam. Mən danışmağı deyil, nə edəcəyini bilən bir insan kimi özümü təklif edirəm. Gərgin mübarizəyə girməyə və qalib gəlməyə hazır olan bir insan kimi”.

“Dəfni təxirə sala bilərsizmi?”

Maykl Blumberq Amerikanın ən cansıxıcı şəhərlərindən birində – Medfordda (Massaçusets ştatı) təvazökar yəhudi ailəsində böyüyüb boya-başa çatıb. Şəhər yalnız bir şeyi ilə tanınır. 1775-ci ildə müstəqillik uğrunda müharibənin qəhrəmanlarından biri – Pol Rever İngiltərə qoşunlarının yaxınlaşması xəbərini gecə onlara çatdıraraq Birləşmiş Ştatların qurucu atalarının çoxunu ölümdən xilas edib. Maykl Blumberq hələ də Henri Lonqfellonun “Pol Reverin gecə yürüşü” şerini əzbər bilir.

Ancaq böyük qəhrəmanın adı Medfordun cansıxıcılığını ört-basdır edə bilmir. Blumberq kimi Medfordda böyüyən və hələ də onunla dost olan məşhur Amerika yazıçısı Pol Terunun sözləri ilə desək: “Həmişə düşünürdüm ki, Medfordda qalsam, öləcəyəm. Medfordda böyümək yaxşıdır. Lakin yaşamaq ölümcüldür”.

Blumberq də eyni şeyi düşünür, ilk fürsətdə evini tərk edərək 1964-cü ildə elektrik mühəndisi kimi məzunu olduğu Cons Hopkins Universitetinə gedib. 2 il sonra Blumberq Amerikanın bəlkə də ən konservativ maliyyə qurumunda – “Salomon Brothers”-də işə düzəlib.

“Salomon Bros”-da karyerası, şübhəsiz, uğurlu olub. Bu, ilk növbədə, onun işgüzarlığı ilə bağlı idi. İş bitdikdə, o, şirkəti tərk edən sonuncu şəxs idi. “Başqalarının niyə belə etmədiyini, özlərini əvəzolunmaz hala gətirmədiyini başa düşə bilmirəm”, – deyə daha sonralar “Blumberq Blumberq haqqında” adlı avtobioqrafiyasında yazıb.

Onunla və ya onun yanında işləyən insanlar hələ də “onun dahiliyinə” heyrandır, lakin şəxsi keyfiyyətlərini o qədər də qiymətləndirmirlər. Tabeçiliyində olmuş biri Blumberqdən atasının ölümü ilə əlaqədar ona icazə xahiş etdiyini xatırlayır – şirkət üçün çox vacib olan müqavilənin imzalanması planlaşdırıldığı gün. “Dəfnin vaxtını dəyişə bilməzsiniz?” Bir neçə saat sonra Blumberq zəng edərək üzr istəyib. Amma bu, əhvalı dəyişməyib. “O, dahi əclaf idi”, – deyə keçmiş iş yoldaşı xatırlayır.

Lakin şəxsi həyata aşkar laqeydlik yalnız “Salomon Bros.” üçün deyil, həm də “Wall Street”-dəki digər firmalar üçün də norma idi. Bunda qeyri-adi bir şey yoxdur. Eyni işçi kitabçasında Blumberqin telefon nömrəsinin olduğuna və önəmlisi, köhnə patronun telefon zənginə cavab verdiyinə görə öyünür.

Demək olar ki, Blumberqə heyranlığını gizlətməyən keçmiş “Salomon Bros.” həmkarları xatırlayır ki, şirkətin təqaüdə çıxmış işçilərindən biri vəfat edəndə, onun dəfninə şirkətin yalnız iki işçisi gəlib: üzbəüzdə yaşayan həmkarı və Maykl Blumberq.

İşdən çıxarılmadan özünü xoşbəxt hiss edən adam

Blumberqin iki keyfiyyəti – harada olmalarından asılı olmayaraq axmaqlara tab gətirə bilməməsi və sərtliyi – şirkətdən qovulmasına səbəb olub. Bu, 1981-ci ildə “Salomon Brothers” “Phibro Corporation” tərəfindən satın alınan zaman baş verib. O vaxta qədər Blumberq artıq şirkətin ortağı idi və buna görə ona səxavətli ödəniş verilib – 10 milyon dollar. “Əgər işdən qovulmasaydım, indi “Citigroup”-un direktorlar şurasının rəhbəri kürsüsüsndə oturan sevgilimin nəzarəti altında işləyərdim”, – deyə özü xatırlayır.

Lakin işdən qovulandan sonra o, “Wall Street”-ə indi “Blumberq terminalı” adlandırılan prototip təklif edərək şirkətini yaradıb. Əslində, bu, abunəçiləri real vaxt rejimində mübadilə məlumatları ilə təmin edən kompüter sistemidir. Şirkətini “Blumberq LP” adı ilə 1981-ci ildə qeydiyyata aldırıb. İlk müştəri 2 il sonra ortaya çıxıb – bir neçə il sonra Blumberq şirkətinə 30 milyon dollar sərmayə qoyan məşhur Merrill Linç.

Terminal getdikcə daha çox yeni xüsusiyyətlər əldə edib, bunun üçün “Blumberq LP” genişləndirilib. “Bloomberg News” xəbər agentliyi, “Bloomberg TV” və “Bloomberg Radio” ortaya çıxıb. Hamısı müxtəlif dərəcələrdə uğurla inkişaf edib, lakin 10 ildən çox müddətdə Blumberq yenidən tamamilə əvəzolunmaz olmağı bacarıb. Bu dəfə bir şirkət üçün deyil, bütün iş dünyası üçün. İndi o, artıq siyasi rəqiblərini “ədəbsiz” adlandırdığı kapitalla dünyanın 8-ci ən varlı adamıdır.

“Bələdiyyə başçısı Zülmətberq”

2000-ci illərin əvvəllərində Blumberq siyasətə qoşulduğunu açıqlayıb. O, respublikaçı kimi ABŞ-ın ən böyük şəhərinin – Nyu-Yorkun bələdiyyə başçılığına namizədliyini irəli sürüb və qalib gəlib – ən azı sonradan buna təəssüflənən sabiq bələdiyyə başçısı Rudi Culianinin fəal dəstəyi sayəsində.

Siyasətçi üçün ən qeyri-adi bir şəkildə şəhər əhalisinin etimadını qazanıb. Son dərəcə populyar olmayan islahatlar aparmaq və son dərəcə populyar olmayan qaydalar tətbiq etməklə.

O, vergi dərəcələrini qaldırıb və şəhər büdcəsində xərcləri azaltmağa başlayıb. Barlarda siqaret çəkməyə qadağa tətbiq edib, küçə satıcıları ilə fəal mübarizəyə başlayıb.

Nyu-Yorkun meri vəzifəsinə təyin edilən ilk dövrün ortalarında populyarlığı azalmaqda idi və görünür ki, onu heç nə reytinqini qaldıra bilməzdi. Qəzetlər “Bələdiyyə başçısı Zülmətberq”dən yazırdı. Bundan başqa, onu irqçilikdə günahlandıran hüquq müdafiəçilərinin hücumlarının hədəfi idi. Bələdiyyə başçısı kimi cinayətkarlıqla mübarizə proqramı çərçivəsində polisə şübhəli görünən hər kəsin saxlanılması və axtarış aparmaq hüququnu verib.

Blumberqin bələdiyyə başçısı vəzifəsinin birinci dövrünün sonunda cinayətkarlıq azalıb, məktəblər və xəstəxanalar daha etibarlı və zəngin olub. Təhlükəsizlik, təhsil və səhiyyə ilə əlaqəli problemlər nyu-yorkluları daha çox narahat etdiyindən onlar Blumberqi ikinci müddətə şəhər rəhbəri seçiblər. Sonra üçüncü.

Yalnız onun bəzi donkixotluq işlərinə, məsələn, böyük şüşələrdə şirin qazlı içkilərin satışını qadağan etmək cəhdinə gülüblər. Amma Blumberq seçicilərini öldürən piylənmə və şəkərli diabetlə mübarizə aparmağa çalışıb…

2 nömrəli Tramp?

Blumberq yalnız Nyu-Yorkla məhdudlaşmayıb. Milli səviyyədəki müxtəlif hərəkatları dəstəkləmək üçün əlaqələrdən, mövqedən və puldan istifadə edib. Pensilvaniya və Kaliforniya qubernatorları ilə (sonuncunun qubernatoru Arnold Şvartzenegger) yeni infrastruktur qurmaq kampaniyasında bir araya gəlib. “Bələdiyyə başçıları qanunsuz odlu silahlara qarşı” təşkilatını yaradıb.

Nəhayət, Respublikaçılar Partiyasından ayrılıb özünü müstəqil elan edərək, siyasi mərkəzçilik dəyərlərini təbliğ edən hər iki aparıcı partiyanın bir çox tanınmış nümayəndəsinin daxil olduğu “Etiketlərsiz” təşkilatına fəal kömək edib.

2008-ci ildə Blumberqin təzyiqi ilə Nyu-York Şəhər Şurası bələdiyyə başçısı olaraq qalma səlahiyyətini 3 müddətə uzadıb. Blumberq daha sonra deyib ki, qlobal iqtisadi böhran şəraitində şəhər mütləq təcrübəyə və biliyə ehtiyac duyur. Sakinlər onunla razılaşıblar.

Buna baxmayaraq, 2010-cu ildə normanın iki müddətdə qaytarılması qərara alınıb. Bu zaman Blumberqin, əlbəttə, əvəzedilməz olduğu ortaya çıxıb, ancaq nyu-yorklular dəyişiklik istəyib. 1 yanvar 2014-cü ildə onların istəyi gerçəkləşib: Maykl Blumberq şirkətinin rəhbərliyinə qayıdaraq bələdiyyə başçısı vəzifəsindən istefa verib.

Federal siyasətdən kənarda, keçən ilə qədər qalıb. Əvvəlcə onun prezident seçkilərində iştirakı barədə söhbət getmirdi. Üstəlik, o, qətiliklə prezident seçkilərində iştirak etməyəcəyini, lakin Donald Trampı məğlub edə biləcək istənilən namizədi dəstəkləyəcəyini bildirib. Ancaq çox keçmədən Demokrat Partiyasının belə bir namizəd təqdim edə bilmədiyi məlum olub. Blumberq də namizədliyini irəli sürüb.

Bir çoxları onu Trampı məğlub edə biləcək namizəd kimi görür. Hər halda, Tramp özünün kobud kartından – sövdələşmə və uğur qazanmaq bacarığından istifadə edə bilməyəcək. Üstəlik, Tramp Maykl Blumberqdən az uğurlu və az varlı bir iş adamdır.

Bir dəfə Maykl Blumberqdən 2 milyarderin 2020-ci ilin noyabr ayında Ağ Ev uğrunda döyüşdə rəqabət aparacağı ehtimalı haqqında soruşulub. “İkinci kimdir?” – deyə o, sadəlövh sima alıb.

Blumberq, Donald Trampa bənzərliyini gizlətməyə çalışmadan (faydasız olardı) kampaniyaya girib. Həm də bu oxşarlığı demokratların praymerizdə qalib gəlməsinə icazə verərsə, noyabrda qalib gələ biləcəyini sübut edəcək.

O da biznes təcrübəsini vurğulayır. Dünyanın ən varlı insanlarından biri olmaqla, Amerikaya təmənnasız kömək etmək istəyinə işarə edir. Bir daha insanları əvəzedilməzliyinə inandırmağa çalışır. Buna misli görünməmiş vəsait xərcləyir. Fevral ayının ortalarına qədər onun təşviqat xərcləri 400 milyon dollar təşkil edib ki, bu da rəqiblərinin ödəyə bilməcəyi vəsaitdir.

Blumberq əyalətlərdəki praymerizlərdə iştirak etmir, enerjisinə qənaət edir və lazımsız çıxışlardan çəkinir.

Hələ Nyu-York meri olarkən mətbuat və ya əleyhdarları ilə işləmək istəmədiyini sərgiləyib. Suallara kobud cavab verir, bəzən isə ümumiyyətlə, cavabsız qoyur. Buna görə də ilk televiziya debatında uduzan hesab olunur. Buna baxmayaraq, əsla ruhdan düşmür. Onun əvvəlki mövqeyi və vəziyyəti bütün digər namizədləri tamamilə kölgədə qoyub.

Deyəsən, bu dəfə də qalib gələ biləcəyinə əmindir.

Tərcümə: Strateq.az