Rusiya işğalçı və müstəmləkəçilik siyasətinin davamı olan “Rus dünyası” hegemonluğun qurulmasını istəyir

Yenixeber.org: “Soyuq müharibə”dən bəri Rusiya üçüncü dünya ölkələrində nüfuz uğrunda mübarizə aparır, onların rəğbətini qazanmaq üçün hər cür cəhd edir. O vaxt olduğu kimi, Kremlin hazırkı xarici siyasət strategiyasının açarı anti-Qərb narrativləridir, çünki Qlobal Cənub (Üçüncü Dünya) ölkələrinin böyük əksəriyyəti Avropa ölkələrinin koloniyaları olub.

Qlobal Cənubun adi vətəndaşı anti-Qərb əhval-ruhiyyəsini bölüşməyə bilər, lakin o, Qərbi tarixi yaddaşının prizmasından qəbul edir. Əlcəzairlilər bu günə qədər Fransanın müharibə cinayətlərini, Cənubi Amerikanın sakinləri İspaniyanın müstəmləkəçiliyini və yerli xalqların kütləvi şəkildə məhv edilməsini, afrikalılar Avropa müstəmləkəçilərinin köləliyini və insan alverini və s. yaxşı xatırlayırlar.

Bundan anti-Qərb narrativləri üçün münbit zəmin tapan Rusiya məharətlə istifadə edir. Bu ölkələrdə (Qafqaz və Mərkəzi Asiya istisna olmaqla) müstəmləkəçilik təcrübəsi olmayan Moskva “Kollektiv Qərb”ə qarşı çıxmaqla onların rəğbətini qazanmağa çalışır.

Rusiya həmçinin silah satışının artması, təhlükəsizlik müqavilələri və müxtəlif ölkələr üçün hərbi təlim proqramları vasitəsilə öz təsirini artırır. Məsələn, 2018-2022-ci illər ərzində Rusiya silahlarının ən böyük alıcıları Hindistan (31%), Çin (23%) və Misir (9,3%) olub.

Moskva Qlobal Cənub ölkələrində totalitar rejimləri dəstəkləyir, və bu ölkələrdə ümumiyyətlə demokratik təsisatlar, müstəqil media və ya qeyri-hökumət, ictimai təşkilatlar yoxdur.

Əgər Qərb ölkələri Afrika ölkələrində hərbi çevrilişləri, azadlıqların və insan haqlarının pozulmasını pisləyirsə (məsələn, İranda), o zaman Rusiya əksinə, onlara siyasi, diplomatik və hərbi dəstək verir (o cümlədən, özəl hərbi şirkətlərin (Vaqner kimi ÖHŞ-lərin hərbi xunta tərəfində iştirakı ilə).

Qərbin sanksiyaları ilə müşaiyət edilən Rusiya Federasiyasının Ukraynaya genişmiqyaslı işğalından sonra Kreml nəhayət, Qlobal Cənub ölkələri olduğu ortaya çıxan müttəfiqləri haqqında qərar verdi: Çin, İran, Şimali Koreya və digərləri.

                         Kremlin strategiyası

Strateji və Beynəlxalq Araşdırmalar Mərkəzinin (CSIS) Avropa, Rusiya və Avrasiya proqramı üzrə əməkdaşı Hanna Notte hesab edir ki, Rusiya iqtisadi cəhətdən öz iqtisadiyyatını ayaqda saxlamaq və hərbi sənayesini dəstəkləmək üçün Qlobal Cənub ölkələri arasında tərəfdaşlar tapıb. Rusiya, həmçinin Çin və Hindistan hesabına karbohidrogen məhsulları üçün bazarları genişləndirmişdir.

O qeyd edib ki, ideoloji nöqteyi-nəzərdən Qlobal Cənub Kremlin Ukraynaya qarşı müharibə narrativlərinin əsas auditoriyasına çevrilib.

Notte Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinin spikeri Mariya Zaxarovanın Rusiya-Afrika sammitində rus kişilərinin Ukraynadakı müharibədə öldüyünün məhz Afrika ölkələrinin azad ola bilməsi üçün olduğunu söylədiyini xatırladıb: “Hər kəs bilir ki, Kreml bu müharibəni Rusiya Federasiyası üçün “müdafiə, qabaqlayıcı və ekzistensial” kimi təqdim edir”.

Qeyd edək ki, Notte Mərkəzin Rusiyanın Qlobal Cənub strategiyasına dair proqramı zamanı deyib ki, Rusiyanın fikrincə, guya bu “Qərbin və ABŞ-ın beynəlxalq sistemdə hökmranlığına qarşı anti-müstəmləkəçilik mübarizəsidir”.

Hanna Nottenin sözlərinə görə, Moskva “ABŞ və Avropaya düşmən olan ölkələrlə hərbi əməkdaşlığını genişləndirir. İran və Şimali Koreya xüsusi narahatlıq doğurur, çünki hər ikisi praktiki olaraq nüvə ölkəsidir. Moskva onların nüvə raket proqramını dəstəkləyir, lakin əvəzində İran pilotsuz təyyarələri və Şimali Koreya raketlərini alacaq”.

                Rusiyanın Qlobal Cənubla münasibətdə zəifliyi

Eyni zamanda, Moskva Qərb ölkələri ilə müqayisədə Qlobal Cənubun əsasən yoxsul, inkişaf etməmiş ölkələrinə öz iqtisadi yardımını təklif edə bilməz. Rusiyanın özü aşağı gəlirli və həyat səviyyəsi olan ölkələrə aiddir.

Müasir Rusiya hətta “Soyuq müharibə” illərində Üçüncü Dünya ölkələrinə milyonlarla kredit verən Sovet İttifaqı modelini təkrarlaya bilməz. İndiki Rusiya da özünü sosialist iqtisadi sistemi SSRİ kimi sosial-iqtisadi deyil, yalnız Qərbə siyasi alternativ kimi göstərir.

Qlobal Cənubda təmsil olunan müsəlman dünyası ilə münasibətlərdə Rusiya Əfqanıstanda 10 illik müharibə və Çeçenistana qarşı müharibə səbəbindən mənfi imicdə iz buraxıb.

Müasir rəqəmsal texnologiyalar dünyasında, internetə çıxışı olan smartfon və ya kompüteri olan hər kəs üçün istənilən məlumat mövcud olduğu şəraitdə Rusiyanın Ukraynaya qarşı təcavüzünə haqq qazandıran təbliğat da şübhə doğurur. Əksinə, Ukraynanın Rusiya Federasiyasına müqaviməti Qlobal Cənub xalqlarının müstəmləkəçilərə qarşı azadlıq mübarizəsini xatırladır və onunla paralellər aparır.

Çoxqütblü dünya, beynəlxalq səviyyədə suveren ölkələrin bərabərliyi haqqında tezisdən istifadə edən Moskva əslində buna can atmır. Bunun bariz nümunəsi 2008-ci ildə suveren Gürcüstanın, 2014 və 2022-ci illərdə isə Ukraynanın işğalıdır. Rusiya həqiqətən də Qərb ölkələrinin zəiflədilməsini və Rusiya dövlətinin işğalçı və müstəmləkəçilik siyasətinin davamı olan “Rus dünyası” adlanan hegemonluğun qurulmasını tələb edir.

Asif Əliyev - QIRIM.News xəbər agentliyinin redaktoru.

Mənbə: AYNA