Qərb rəsmiləri bildirib ki, Çin, hərbi qüvvələrinin istifadəsi üçün Kambocada gizli şəkildə dəniz bazası tikir, hər iki ölkə bunu inkar edir və əməliyyatı ört-basdır etmək üçün təcili tədbirlər görür.

Yenixeber.org: Adının çəkilməsini istəməyən rəsmilər “The Washington Post”a bildirib ki, hərbi mövcudluq Kambocanın Tayland körfəzindəki dəniz bazasının şimal hissəsində olacaq və bu həftə burada təməlqoyma mərasimi keçiriləcək, mərasimdə Çin rəsmilərinin, Çinin Kambocadakı səfirinin də iştirak edəcəyi gözlənilir.

Rəsmilərin sözlərinə görə, Kambocada Çin dəniz bazasının yaradılması - ikinci belə xarici forpost və strateji əhəmiyyətli Hind-Sakit okean regionunda birinci, Pekinin dünya üzrə hərbi obyektlər şəbəkəsi yaratmaq strategiyasının bir hissəsidir.

Hazırda Çinin yeganə digər xarici hərbi bazası Şərqi Afrika ölkəsi olan Cibutidəki hərbi dəniz obyektidir. Rəsmilər və analitiklərin fikrincə, Cənubi Çin dənizinin qərbində böyük dəniz gəmilərini qəbul edə biləcək bir obyektin olması Çinin bölgədəki təsirini genişləndirmək ambisiyasının mühüm elementi olacaq və Cənub-Şərqi Asiyanın əsas dəniz zolaqları yaxınlığında mövcudluğunu gücləndirəcək.

“Biz inanırıq ki, Hind-Sakit okeanı regionu Çinin qanuni və tarixi təsir dairəsi kimi görən Çin liderləri üçün mühüm bir hissədir. Onlar Çinin oradakı yüksəlişini böyük güclərin öz təsir dairələrində daha güclü şəkildə öz maraqlarını ifadə etdikləri çoxqütblü dünyaya doğru qlobal tendensiyanın bir hissəsi kimi qiymətləndirirlər”.

2019-cu ildə “The Wall Street Journal” məsələ ilə tanış olan ABŞ və müttəfiq rəsmilərə istinadən Çinin hərbi bazadan istifadəsinə icazə vermək üçün gizli razılaşma imzaladığını yazıb. Pekin və Pnompen bu xəbəri təkzib edib. Kambocanın Baş naziri Hun Sen yazılanları “saxta xəbər”, Çinin Müdafiə Nazirliyinin sözçüsü “şayiələr” adlandırıb, Çinin sadəcə olaraq hərbi təlim və maddi-texniki təchizatla bağlı yardım etdiyini söyləyib.

Bununla belə, həftə sonu Pekindəki Çin rəsmisi “The Washington Post”a bazanın bir hissəsinin Çin ordusu tərəfindən istifadə ediləcəyini təsdiqləyib. O, bunun hərbçilər tərəfindən "eksklüziv" istifadə olduğunu təkzib edərək, alimlərin bu obyektdən istifadə edəcəyini vurğulayıb. Əlavə edib ki, çinlilər bazanın Kamboca hissəsində heç bir fəaliyyətlə məşğul deyillər.

Xəbərləri şərh edən Kambocanın Vaşinqtondakı səfirliyi bəyanat verərək yazılanlarla qəti şəkildə razılaşmadığını bildirib, bunu Kambocanın imicinə mənfi təsir göstərən əsassız ittiham adlandırıb: “Kamboca xarici hərbi bazalara və ya Kamboca torpaqlarında mövcudluğa icazə verməyən ölkə konstitusiyasına qəti şəkildə riayət edir. Bazanın yenidən qurulması yalnız Kambocanın dəniz bütövlüyünü qorumaq və qeyri-qanuni balıq ovu da daxil olmaqla dəniz cinayətləri ilə mübarizə aparmaq üçün dəniz qüvvələrinin imkanlarını gücləndirməyə xidmət edir”.

Çin Xarici İşlər Nazirliyi suallara cavab verməyib.

Qərb rəsmiləri bildirib ki, onlar mərasimdə Çinin Ream Hərbi Dəniz Bazasının genişləndirilməsinin maliyyələşdirilməsində və tikintisində iştirakının etiraf ediləcəyini gözləyir, lakin bunun Xalq Azadlıq Ordusu tərəfindən istifadə edilməsi planlaşdırılmır. Genişlənmə planları 2020-ci ildə.

Qərb rəsmiləri iddia edir ki, hər iki hökumət Çin ordusunun Reamda mövcudluğunu gizlətmək üçün hər cür səy göstərib. Məsələn, bazaya gələn xarici nümayəndə heyətlərinin yalnız əvvəlcədən təsdiq edilmiş yerlərə daxil olmasına icazə verilir. Bu səfərlər zamanı bazadakı Çin hərbi qulluqçuları kambocalı həmkarlarına oxşar forma geyinir və ya kənar şəxslərdən şübhələnməmək üçün ümumiyyətlə forma geyinmirlər. Keçən il ABŞ-ın Kambocadakı səfirliyinin müdafiə attaşesi bazaya baş çəkdiyi zaman onun ətrafa nəzarəti çox ciddi şəkildə məhdudlaşdırılıb.

ABŞ Dövlət katibinin müavini Vendi Şerman 2021-ci ildə Kambocaya səfər edib və Ream Hərbi Dəniz Bazasında ABŞ tərəfindən maliyyələşdirilən iki obyektin əvvəlki il sökülməsinə Kambocadan aydınlıq gətirilməsini istəyib. Pentaqonun keçən il Çinin hərbi inkişafı ilə bağlı hesabatına görə, söküntü Kambocanın ABŞ-ın onlardan birinin təmiri üçün ödəniş etmək təklifindən imtina etdikdən sonra həyata keçirilib. Hesabatda deyilir ki, bu addım, Kambocanın bazanı inkişaf etdirmək üçün Çin Xalq Respublikasından yardımı qəbul edə biləcəyini göstərir.

Sözlərinə davam edən Qərb rəsmisi “gördüklərimiz zaman keçdikcə həm son məqsədi, həm də Çinin hərbi iştirakının miqyasını çaşdırmaq və ört-basdır etmək cəhdlərinin çox aydın və ardıcıl nümunəsidir. Burada əsas PLA-nın (People's Liberation Army – Xalq Azadlıq Ordusu) obyektdən müstəsna istifadəsi və başqa ölkədə birtərəfli hərbi bazaya malik olmasıdır”.

Keçən il vyetnamlılar tərəfindən inşa edilən “Birgə Vyetnam Dostluğu” binası Çin hərbçiləri ilə qarşıdurmaların qarşısını almaq üçün Ream Hərbi Dəniz Bazasından kənara köçürülüb. Çin və Vyetnam uzun müddətdir gərgin münasibətlərə malikdir, Hanoy və Pekin yarım əsrdir Cənubi Çin dənizində rəqabət aparan ərazi iddiaları üzərində toqquşur.

Pentaqonun hesabatında deyilir ki, 2017-ci ildə açılan Cibutidəki bazasından başqa, Pekin dəniz, hava, quru, kiber və kosmik güc proyeksiyasını dəstəkləmək üçün hərbi obyektləri təqib edir. Burda Kamboca, Tayland, Sinqapur, İndoneziya, Pakistan, Şri-Lanka, Tanzaniya və Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri də daxil olmaqla ehtimal ki, bir sıra ölkələrin adını çəkmək olar. Hesabatda qeyd olunur ki, qlobal şəbəkə həm ABŞ-ın hərbi əməliyyatlarına müdaxilə edə, həm də Birləşmiş Ştatlara qarşı hücum əməliyyatlarını dəstəkləyə bilər.

Çin rəsmisi “The Post”a bildirib ki, BeiDou naviqasiya peyk sistemi üçün yerüstü stansiya texnologiyası Ream Hərbi Dəniz Bazasının Çin hissəsində yerləşir. BeiDou, ABŞ Kosmik Qüvvələri tərəfindən idarə olunan Qlobal Mövqeləşdirmə Sisteminə Çinin yerli alternatividir və raket rəhbərliyi də daxil olmaqla, hərbi məqsədlər üçün istifadə olunur. Rəsmi şəxsin bu sistemin necə istifadə edildiyi barədə birbaşa məlumatı yoxdur.

Çin donanması artıq gəmilərin sayına görə dünyanın ən böyüyüdür. Konqresin Tədqiqat Xidmətinin məlumatına görə, ABŞ Hərbi Dəniz Qüvvələrində daşıyıcılar, mina gəmiləri, sualtı qayıqlar və s. olmaqla 297 döyüş qüvvəsi gəmisi var. Çində isə bunun sayı 355-dir və Pentaqonun ötənilki hesabatına görə, 2030-cu ilə qədər bunun sayının 460-a çatacağı proqnozlaşdırılır.

Dəniz Hərbi Kollecinin Çin Dəniz Araşdırmaları İnstitutunun tədqiqat direktoru Endryu Ericksonun fikrincə, bu rəqəmlər nə qədər təsiredici olsa da, onlardan istifadə etmək qabiliyyəti Çindən uzaqlaşdıqca sürətlə azalır.

Yeni Amerika Təhlükəsizliyi Mərkəzinin baş icraçı direktoru Riçard Fonteyn bildirib ki, Çin ABŞ-ın bütün dünyada malik olduğu hərbi bazalar şəbəkəsinə uyğun gəlməyə yaxın deyil, bu, ABŞ-ın əsas hərbi və strateji üstünlüyüdür. Lakin onun sözlərinə görə, Kambocadakı baza onlara regionda başqa cür ola bilməyəcək güc proyeksiyası qabiliyyəti verir. Bu, Çinin Asiya sahillərində və Cənubi Çin dənizində daha dominant hərbi mövcudluğa sahib olmaq istəyinə xasdır. Bu da Pekinə Çin sahillərindən xeyli uzaqda olan ölkələri risk altında saxlamağa və siyasi təsirə malik olmağa imkan verir.

Çinin BƏƏ-də də obyekt yaratmağa çalışdığı bildirilir. “Wall Street Journal” xəbər verir ki, keçən il ABŞ kəşfiyyat agentlikləri Pekinin Abu Dabi yaxınlığındakı limanda gizli şəkildə hərbi qurğu tikdiyini öyrənib. Jurnal yazır ki, ABŞ rəsmilərinin görüşləri və səfərlərindən sonra tikinti dayandırılıb. Layihənin hazırkı vəziyyəti bəlli deyil.

ABŞ-ın Hind-Sakit Okean Komandanlığının keçmiş müşaviri, hazırda Amerika Müəssisə İnstitutunun əməkdaşı Erik Sayers deyib ki, Çinin gizli şəkildə Kambocada baza tikməsi, Çinin 2015-ci ildən mübahisəli Cənubi Çin dənizindəki Spratli adalarının geri alınması və hərbiləşdirilməsində istifadə etdiyi gizli oyun kitabına bənzəyir: “Hər şey sakitcə başladı. Pekin mərcan rifləri və atollar üzərində süni adalar inşa etməsinin dinc məqsədlər üçün olduğunu iddia edərək və xüsusiyyətlərin hərbiləşdirilməyəcəyini vəd etdi. Sonra çox gec olanda biz daimi və dönməz hərbiləşmə gördük”.Azpolitika