Aleksey Romanov: “Əvvəllər Putin rejiminin əleyhdarları liberal düşərgənin mənsubları idisə, bu gün müxtəlif ideologiyaların nümayəndələri Putinə qarşıdırlar”

Vladislav İnozemtsev: “Sovet hərbçiləri müharibənin dəhşətlərini görüblər, ona görə müharibəyə qarşıdırlar. Lakin hazırkı rus ordusundakı nəsil müharibənin gətirəcəyi bəlaları anlamırlar, müdafiə naziri isə ümumiyyətlə, orduda xidmət etməyib”

Yenixeber.org: “Azadlıq” radiosu xəbər verir ki, sovetpərəst və millətçi mövqeyi ilə tanınan, Ümumrusiya Zabitlər Assambleyasının sədri vəzifəsini icra edən, ehtiyatda olan general-polkovnik Leonid İvaşov Rusiyanın Ukrayna ilə müharibəsinə qarşı müraciət yayıb. O, Rusiya rəhbərliyini və Prezident Vladimir Putini belə bir müharibə hazırlamaqda ittiham edib və onu istefaya çağırıb.

İvaşovun fikrincə, əvvəllər “başqa çıxış yolu olmayanda, dövlətin və cəmiyyətin həyati maraqları təhlükə altında olanda Rusiya (SSRİ) məcburi (ədalətli) müharibələr aparırdı”. Lakin indi, generalın yazdığı kimi, Rusiyanın mövcudluğu üçün yeganə təhlükə onun daxili həyatının deqradasiyasıdır.

“Xarici təhdidlər hazırda kritik deyil. Bütövlükdə strateji sabitlik qorunur, nüvə silahları etibarlı nəzarət altındadır, NATO qüvvələri güclənmir və onlar təhdidedici fəaliyyət göstərmirlər”, - deyə İvaşov yazır.

Müraciətdə qeyd olunur ki, Ukrayna müstəqil dövlət kimi fərdi və kollektiv müdafiə hüququna malikdir: “Təbii ki, Ukraynanın Rusiyaya dost, qonşu kimi qalması üçün onlara Rusiya dövlət modelinin və hakimiyyət sisteminin cəlbediciliyini nümayiş etdirmək lazım idi. Dünya dövlətlərinin böyük əksəriyyəti ilhaq edilmiş Krımı və Sevastopolu Rusiya kimi tanımır ki, bu da Rusiya xarici siyasətinin uğursuzluğunu və daxili siyasətin bərbadlığını inandırıcı şəkildə göstərir”.

Generalın fikrincə, Ukraynaya qarşı hərbi güc tətbiqi Rusiyanın özünün bir dövlət kimi mövcudluğunu şübhə altına alacaq, üstəlik, rusları və ukraynalıları əbədi düşmən edəcək: “NATO ölkələri, xüsusən də Türkiyə münaqişəyə daxil olacaq. Bundan başqa, Rusiya mütləq sülhü və beynəlxalq təhlükəsizliyi təhdid edən ölkələr kateqoriyasına daxil ediləcək, ən ağır sanksiyalara məruz qalacaq, dünya birliyinin ən dibdə qalmış dövlətinə çevriləcək və yəqin ki, müstəqil dövlət statusundan məhrum olacaq”.

İvaşov hesab edir ki, Rusiya hakimiyyəti əhalinin diqqətini daxili problemlərdən yayındırmaq üçün müharibə astanasında gərginlik yaradır. Müraciətdə Prezidentdən “müharibə qızışdıran cinayət siyasətindən əl çəkməsi” tələbi yer alır.

Qeyd edək ki, general İvaşov son onilliklər ərzində hərbçi kimi iştirak etdiyi bütün televiziya tok-şoularında ardıcıl olaraq qatı putinpərəst mövqedən çıxış edir. İndi isə tam əks bir mövqe görürük. O, həmişə “qırğı” partiyasının parlaq nümayəndəsi olub. Bu gün “çarın” mövqeyinə qarşı çıxanın məhz belə bir adam olması daha təəccüblüdür. Buna səbəb nə ola bilər? Putinə bu siqnal nə ilə bağlıdır?

Suallarımızı tanınmış rusiyalı ekspertlər cavablandırıblar.

Jurnalist, bloger Aleksey Romanov:

“Leonid İvaşov Rusiyada adətən milli-vətənpərvər adlandırılan ideoloji hərəkatın parlaq nümayəndəsidir. Müxtəlif dövrlərdə milli vətənpərvərlər Rusiya hakimiyyətinin fəaliyyətinə fərqli münasibət bəsləyirdilər - onlar Yeltsinin dövründə sərt tənqid edirdilər, erkən Putin dövründə hərarətlə dəstəkləyirdilər. Sonradan bu dəstək durmadan azaldı. Krımın tutulmasından (İvaşovun terminologiyası ilə desək, geri qaytarılmasından) sonra bir neçə il bu proses səngidi. Amma son iki-üç ildə Rusiya hökuməti bu müttəfiqini də açıq-aşkar itirib.

Rusiyada millətçilər Putini rus əksəriyyətinin problemlərinə etinasız yanaşmasına görə tənqid edir, ifrat dövlətçilər onu öz ətrafının maraqlarını ölkənin maraqlarından üstün tutduğuna görə qınayırlar. Lakin həm bu arqumentlər, həm də milli-vətənpərvərlərin Putin rejimindən narazılıq faktının özü hələ liberal mühitdə az məlum idi.

Rusiyada millətçilər və dövlət xadimləri çoxdan Putindən məyus olublar, lakin liberalların bundan sadəcə xəbəri yoxdur. Və hesab edirəm ki, buna görə də İvaşovun müraciəti ictimai marağa səbəb olub.

Buna baxmayaraq, İvaşovun müraciəti Rusiya cəmiyyətində hansısa dərin dəyişikliyi aradan qaldırmaq üçün daha bir vacib məqam sayıla bilər. Əgər 2016-cı ilə qədər Rusiyada mübahisəsiz putinpərəst çoxluq var idisə, təxminən 2020-ci ilin payızından bəri Putinin əleyhinə çoxluq formalaşıb. Əgər əvvəllər Putin rejiminin əleyhdarları demək olar ki, yalnız liberal düşərgəyə mənsub idilərsə, bu gün müxtəlif ideologiyaların nümayəndələri bu və ya digər şəkildə Putinə qarşıdırlar”.

Postindustrial Cəmiyyətin Tədqiqatları Mərkəzinin rəhbəri, iqtisad elmləri doktoru, politoloq Vladislav İnozemtsev:

“Bu, həqiqətən də çox simptomatik və vacib bəyanatdır. Təəssüf ki, Rusiyada buna praktiki olaraq məhəl qoyulmadı, amma yenə də baş verənlər rus ordusunun əhval-ruhiyyəsindəki bəzi əsaslı dəyişikliklərdən deyil, nəsillərarası uçurumlardan danışır. Məsələ burasındadır ki, hazırda 77-78 yaşlı İvaşov 60-cı illərin əvvəllərində hərbi məktəbi bitirib, Çexoslovakiyada xidmət edib, ümumiyyətlə, sovet ordusunda karyera pilləkanının bütün pillələrini keçib. Və, o, təbii ki, imperiya baxışlarına sadiq olan, SSRİ-nin dağılmasından, Rusiyanın əvvəlki kimi böyük güc olmamasından təəssüflənən bir adamdır.

Amma eyni zamanda realistdir. Sovet hərbçiləri bütün çatışmazlıqları və müsbət cəhətləri ilə müharibənin nə olduğunu, onun həmişə sülhdən daha pis olduğunu başa düşürdülər. Onların bir çoxu müharibənin dəhşətlərini görüb, onunla bağlı yaranan problemləri görüb və buna görə də heç vaxt müharibə görməmiş hazırkı rus ordusundakı nəsildən, şübhəsiz ki, daha ehtiyatlı davranırlar. Rusiya Federasiyasının müdafiə naziri ümumiyyətlə, orduda xidmət etməyib və bununla heç bir əlaqəsi yoxdur. Hökumətdəki bir çox insan da müharibəni yalnız kompüter oyunlarında görüb.

Ona görə də mənə elə gəlir ki, İvaşovun mövqeyi zabitlərin və ya generalların Putini dəstəkləməməsinə işarə deyil, sadəcə olaraq hərbçilərin gənc və yaşlı nəsilləri arasında çox güclü dəyərlər uçurumunun olduğunun təsdiqidir. Bu uçurum reallığı dərk etməkdəki boşluqdan qaynaqlanır. Yəni arasional hərbçilərin hərəkətlərinə rasional hərbçinin baxışını görürük.

Bu, deyə biləcəyim maksimumdur, çünki əslində bu müraciətin təbii ki, heç bir nəticəsi olmayacaq, buna çox da ciddi yanaşmaq lazım deyil, amma bu, çox əlamətdar siqnaldır. Yəni, Rusiyanın müasir hərbi elitasında əhval-ruhiyyə əksəriyyət real hərbi vəziyyət və Rusiyanın nəyə tab gətirə biləcəyini və nəyi edə bilməyəcəyini başa düşməyən insanlar tərəfindən müəyyən edilir”.(AYNA)