Erməni hüquq müdafiəçiləri nizamnamədənkənar cinayət hallarını azaltmaq üçün silahlı qüvvələrə daha çox qadın cəlb etməyi təklif edirlər; onsuz da çağırışçı problemi yaşayan işğalçı ordu “axçi”lərin ümidinə qalır...

Yenixeber.org: Başa çatmaqda olan il işğalçı ordu sıralarında rekord sayda intihar faktları, əsgər ölümü ilə nəticələnən nizamnamədən kənar cinayət halları qeydə alınıb. Bunu biz demirik. Ermənistandakı qeyri-rəsmi qaynaqlar (rəsmi şəkildə belə faktlar bəlli səbəbdən maksimum gizlədilir), hüquq müdafiəçiləri bildirirlər.

Az öncə Ermənistanın Baş Prokurorluğu açıqlama yayaraq bildirmişdi ki, bu ilin yanvarından iyuna ayına (1-c yarım il) hərbi xidmət keçən 29 hərbi qulluqçu hərbi xidmətə aid olmayan səbəbdən dünyasını dəyişib. Helsinki Vətəndaş Assambleyasının Vanadzor ofisinin məlumatına əsasən isə 2010-2019-cu illərdə erməni ordusunda 88 intihar halı qeydə alınıb (Diqqət edin, rəsmi rəqəmə görə, təkcə bu ilin 6 ayında 29 intihar hadisəsi olub). Təbii ki, işğal altındakı ərazilərdə Azərbaycan tərəfindən açılan atəşlə öldürülənlər bura daxil deyil...

*****

Erməni hüquq müdafiəçiləri orduda intihar hallarını azaltmaq üçün təklif ediblər ki, hərbi xidmətdə qadınların sayı artırılsın. “Yeni Müsavat”ın erməni mediasına istinadən verdiyi məlumata görə, hüquq müdafiəçiləri hesab edirlər ki, intihar halları bir qayda olaraq, qapalı kişi cəmiyyətlərində baş verdiyi üçün, qadınların varlığı fonunda hərbçilər özlərini daha korrekt aparmalı olacaqlar. Onlar habelə erməni zabitləri nizamnamədən kənar münasibətlərə görə cavabdehlik daşımağa məcbur etməyi, situasiyanı nəzarətdə saxlamaq üçün monitorinq qrupu yaratmağı təklif ediblər.

“Hərbi qulluqçunu intihar həddinə gətirməyə görə cəzaların sərtləşdirilməsi suisidlərin qarşısını almaqda ciddi rol oynaya bilər. Ancaq bununla orduda nizamnamədən kənar halların kökünü kəsmək mümkün olmayacaq”.

Bunu parlamentdə “Çiçəklənən Ermənistan” fraksiyasının üzvü Naira Zoqraqbyan hüquq müdafiəçilərinin orduda qadınların sayını artırmaqla bağlı irəli sürdükləri təklifi dəyərləndirərkən deyib. O, təklifi dəstəkləyib.

Ancaq aydındır ki, bu da başıpozuqluğun hökm sürdüyü Ermənistan ordusunda hərbi nizamnaməyə uyğun qayda-qanun yaratmaq üçün kifayət deyil. Çünki zaman-zaman vurğuladığımız kimi, silahlı qüvvələr də cəmiyyətin bir hissəsidir və cəmiyyətin maddi və psixoloji durumu, bütövlükdə ölkənin iqtisadi, maliyyə və korrupsiya göstəriciləri birbaşa ordudakı ovqata və qarşılıqlı münasibətlərə də təsir edir. 

Erməni gəncləri və onların valideynləri isə ordudakı acınacaqlı durumu, intihar hallarını, bu hallara görə əksərən heç kimin cəzalanmamasını, həmçinin davam edən müharibə vəziyyətini görür və hərbi xidmətdən yayınmaq üçün müxtəlif yollar axtarırlar. Onların arasında Ermənistandan baş götürüb getmək intiharlara, mənasız ölümlərə tuş gəlməkdən yayınmaq üçün ən etibarlı yol hesab edilir. Nəticə etibarilə işğalçı orduya çağırışçı problemi ildən-ilə daha da ağırlaşır.

*****  

Təsadüfi deyil ki, ötən həftə Ermənistan parlamenti hərbi xidmətdən yayınanlarla bağlı qanun qəbul etməli oldu. Qanuna əsasən, 2019-cu il martın 1-dək çağırışçı yaşı tamam olan gənclər cərimə ödəməklə (1.8 milyon dram və ya təxminən 3760 dollar) cinayət məsuliyyətindən yayına bilərlər. Təklif edilib ki, göstərilən yaş həddinə çatma dekabrın 31-dək uzadılsın.

Ermənistanın müdafiə naziri David Tonoiyan bununla bağlı acı etirafda bulunaraq bildirib ki, qanun gənclərin hərbi xidmətdən yayınma vasitəsinə çevrilib. “Nəticədə çoxları orduya çağırışdan yayınmağı və çağırış yaşına çatdıqdan sonra cərimə ödəməklə məsuliyyətdən qaçmağı üstün tutur”, - deyə o qeyd edib.

Nazirin sözlərinə görə, ümumiyyətlə, son illər çağırış prosesini yaxşılaşdırmağa yönəlik addımlara baxmayaraq, ordudan yayınanların sayı azalmır. Tonoyan ardınca qeyd edib deyib ki, söhbət ordudan yayınan təxminən 3 min nəfərdən gedir, hansıların ki, 2 min nəfərinin artıq 27 yaşı tamam olub. Acı reallığı görən hökumət isə hələ eks-prezident Serj Sərkisyan dönəmindən erməni qadınların orduya cəlb olunması üçün cəlbedici və stimullaşdırıcı təkliflərlə çıxış edir.

*****

Beləcə, düşmən ordusu tədricən “axçi”lərin ümidinə qalmaqdadır. Qarabağ konflikti uzandıqca vəziyyətin daha da ağırlaşacağı gözlənilir. Çünki ordunu, xüsusən də işğalçı ordunu saxlamaq böyük xərc tələb edir və birbaşa ölkənin mako-iqtisadi göstəricilərinə bağlıdır. Ermənistan iqtisadiyyatlı isə ildən-ilə bir az da böhranlı duruma girir.

Bu yerdə Ermənistanın digər sabiq prezidenti, mərhələli həll planına görə 1998-c ildə hakimiyyətdən devrilmiş Levon Ter-Petrosyanın məşhur sözlərini hələ də mifik qələbə eyforiyasından çıxa bilməmiş ermənilərin yadına salmaq yerinə düşər. Ter-Petrosyan öz xalqını xəbərdar edərək demişdi: “Bizə indi təklif ediləni götürməsək, vaxt gələcək yalvaracağıq. Çünki Azərbaycan bizdən fərqli olaraq güclənəcək...”

Təəssüf ki, Ter-Petrosyndan sonra hakimiyyətə ondan daha ağıllısı gəlmədi. Ki, öz xalqını düz yola yönəltsin...                  

“Yeni Müsavat”ın analitik xidməti