Rusiya Çinin mövqeyi ilə razıdır, Ukrayna isə bu planı qəbuledilməz, mümkün danışıqları isə tələ adlandırıb

Yenixeber.org: Macarıstanın baş naziri Viktor Orban Çin Xalq Respublikasına (ÇXR) səfər edib. 

AzərTAc xəbər verir ki, iyulun 8-də Viktor Orbanın ÇXR sədri Si Cinpinlə görüşü olub.

Viktor Orban Pekində səfərdə olarkən sosial şəbəkədə Çinin Rusiya-Ukrayna müharibəsindəki rolu barədə paylaşım edib. O yazıb ki, Çin Ukrayna münaqişəsinin nizamlanması üçün əsas ölkədir. Sitat: “Çin sülh üçün şərait yaratmaqda əsas gücdür. Buna görə də mən Budapeştə rəsmi səfərimdən cəmi iki ay sonra Pekində sədr Si Cinpinlə görüşməyə gəldim”, - deyə Orban bildirib.

Pekində səfərdə olan Macarıstanın baş naziri Çin Xalq Respublikasının sədri Si Cinpinlə görüşdə Ukrayna böhranına dair geniş fikir mübadiləsi aparıb.

Çinin rəsmi mediası xəbər verir ki, görüşdə Viktor Orban Ukraynaya və Rusiyaya son səfərləri haqqında məlumat verib. Macarıstan baş nazirinin Ukrayna böhranının siyasi həlli istiqamətində səylərini yüksək qiymətləndirən ÇXR sədri ölkəsinin məsələ ilə bağlı mövqeyini xatırladıb. Si Cinpin tezliklə atəşkəsin və siyasi nizamlanmanın bütün tərəflərin maraqlarına cavab verdiyini vurğulayaraq, döyüş sahəsinin genişlənməsinin qarşısını almaq, hərbi əməliyyatları artırmamaq, tərəflərin atəşi alovlandırmamaq prinsiplərinə riayət etməklə vəziyyətin sakitləşdirilməsinin prioritet olduğunu söyləyib.

Çin lideri beynəlxalq ictimaiyyəti iki tərəf arasında birbaşa dialoq və danışıqların bərpasına şərait yaratmağa, bu prosesə dəstək verməyə çağırıb. Bildirib ki, yalnız bütün böyük ölkələr mənfi deyil, müsbət enerji sərf edərsə, bu münaqişədə atəşkəs mümkün qədər tez əldə edilə bilər.

“Çin sülh danışıqlarını fəal şəkildə təbliğ edir, böhranın dinc yolla həllinə töhfə verən bütün səyləri dəstəkləyir”, - deyən Si Cinpin əlavə edib ki, Çin və Macarıstanın əsas mövqeləri və səyləri üst-üstə düşür. Eyni zamanda rəsmi Pekin Macarıstanla və bütün müvafiq tərəflərlə təmasları saxlamağa hazırdır.

Qeyd edək ki, Çin Macarıstanın baş nazirinin “sülh missiyası” zamanı səfər etdiyi üçüncü ölkə oldu. Bu çərçivədə ilk ölkə Ukrayna olub. O, prezident Volodimir Zelenski ilə görüşüb və danışıqlar masası arxasına oturmazdan əvvəl atəşkəs təklif edib, lakin baş nazirin sözlərinə görə, bu ideya Ukrayna liderinin xoşuna gəlməyib. Orbanın izah etdiyi kimi, Zelenskinin keçmişdə atəşkəslə bağlı pis təcrübəsi var idi, bu, Ukraynaya fayda verməmişdi. Ukrayna prezidentinin ofisi isə qeyd edib ki, Kiyev sülh istəyir və buna nail olmaq üçün vasitə sülh sammitləri, xüsusən də iyunun ortalarında İsveçrədə keçirilən sammitdir. Rusiya isə sammitdə iştirak etmədi.

Daha sonra Orban Moskvaya səfər edərək Rusiya prezidenti Vladimir Putinlə görüşüb. O, danışıqların nəticəsi olaraq qeyd edib ki, Rusiya və Ukrayna hakimiyyətinin dünya ilə bağlı mövqeləri bir-birindən çox uzaqdır. Beləliklə, Putin iyunda Rusiyanın Ukrayna ilə danışıqlar üçün irəli sürdüyü şərtləri xatırladıb: Ukrayna ordusunun Donetsk, Luqansk, Xerson və Zaporojye vilayətlərindən çıxarılması və Ukraynanın hərbi bloklardan kənarda neytral ölkə kimi qalması, yəni Kiyevin NATO-ya daxil olmaqdan imtina etməsi.

Çin isə dəfələrlə münaqişənin diplomatik yolla həllinin tərəfdarı olub. 2023-cü ildə ölkə hakimiyyəti mümkün nizamlanma üçün 12 bəndlik plan təqdim edib və sülh prosesinə töhfə verməyə hazır olduğunu bildirib. Rusiya Çinin mövqeyi ilə razıdır, Ukrayna isə bu planı qəbuledilməz, mümkün danışıqları isə tələ adlandırıb.

Çin lideri Orbanla görüşdən sonra deyib ki, bütün böyük dövlətlər “mənfi enerji deyil, müsbət enerji nümayiş etdirsələr” Ukrayna münaqişəsində atəşkəs əldə oluna bilər. O, Çini döyüşlərə son qoymaq üçün əsas ölkə adlandırıb. Beynəlxalq ictimaiyyət Moskva və Kiyev arasında birbaşa dialoqun və danışıqların bərpası üçün şərait yaratmalı və kömək göstərməlidir. Çin lideri qeyd edib ki, Pekin və Budapeştin münaqişə ilə bağlı səylərinin əsas istiqamətləri üst-üstə düşür.

Yeri gəlmişkən, “Bild” nəşrinə müsahibə verən Orban deyib ki, həm Moskva, həm də Kiyevdə o eyni cavabı alıb-müvəqqəti barışıq düşmənin maraqlarına cavab verəcək, çünki o, yenidən müharibəni davam etdirməyə hazırlaşacaq. Baş nazir qeyd edib ki, indi tərəflər əksinə fikirləşirlər - əvvəlcə sülh müqaviləsi bağlanmalı, silahlar sonra yerə qoyulmalıdır".

Macarıstanın baş nazirinin sözlərinə görə, Rusiya prezidenti Vladimir Putinin “nələrin baş verəcəyi və Rusiyanın necə qalib gələcəyi barədə aydın təsəvvürü var” və eyni şey Ukrayna prezidenti Volodimir Zelenski və ölkəsinə də aiddir. “Putin üçün hər şey sadədir: faktlara, enerji mənbələrinə, əhaliyə baxın. Putin itirə bilməz, bu çox məntiqlidir. Müharibədə istifadə olunan əsgərlərə, silahlara və texnologiyalara baxsanız, o zaman Rusiyanı məğlub etməyi təsəvvür etmək belə çətindir”, - deyə o bildirib. 

Orban əmindir ki, yaxın aylarda vəziyyət daha da pisləşəcək, qarşıdurma güclənəcək və daha çox itki olacaq. Sitat: “Orada daha çox silah var və ruslar qərarlıdır. Hər iki tərəf bunun üçün böyük səy göstərir. Hətta ukraynalılar da çoxlu yüksək keyfiyyətli silah aldıqları üçün daha da nikbinləşdilər”.

Bu arada Ukrayna və Avropa liderləri Orbanın Rusiyaya səfərini tənqid ediblər. Avropa Şurasının rəhbəri Şarl Mişel, Budapeştin assosiasiya adından Moskva ilə əlaqə mandatı olmadığını vurğulayıb. Orban daha sonra Türk Dövlətləri Təşkilatının Azərbaycanda keçirilən sammitində iştirak edib və bu sammit də AB-nin qınağına səbəb olub.

Qeyd edək ki, Macarıstanın baş naziri Pekinə səfərindən sonra Vaşinqtona yola düşüb.

Rusiya prezidentinin sözçüsü Dmitri Peskov məlumat verib ki, Vladimir Putin Macarıstanın baş naziri Viktor Orban vasitəsilə NATO sammitinin iştirakçılarına heç nə çatdırmayıb. O, iyulun 8-dən 11-dək Vaşinqtonda keçiriləcək NATO sammitində Putinin ABŞ prezidenti Co Baydenə və ya digər iştirakçılara hər hansı mesajı çatdırıb-ötürməməsi ilə bağlı suala “yox” cavabını verib.

“Orban həqiqətən də ilkin mənbələrə əsaslanaraq, müxtəlif tərəflərin mövqelərini müqayisə etmək üçün ciddi təşəbbüs göstərir”, - sözçü Moskvanın bu səyləri yüksək qiymətləndirdiyini qeyd edib. Peskov vurğulayıb ki, Ukraynadakı münaqişənin həllində maraqlı olan tərəflər arasında “çox sayda ciddi fikir ayrılıqları var” və Macarıstanın baş naziri onların mahiyyətini anlamağa çalışır.(musavat)

Nigar HƏSƏNLİ