Hazırda KXDR rəsmi olaraq bir dənə də koronavirus infeksiyası qeydə almayıb. Bəs işlər həqiqətən necədir? Bu barədə Almaniyanın Deutsche Welle telekanalına Şimali Koreyadan qaçan həkim məlumat verib.
Yenixeber.org: Həkim Çoy Çon Hoon Şimali Koreyadakı xəstələrini müalicə edərkən, özü dərmanları alırmış.
“Məndən özümə cərrahi maska və əlcək almağım istəndi” deyə Skype vasitəsilə DW-yə danışır.
Nevroloq Çoy 2012-ci ildə Cənubi Koreyaya qaçıb. Bundan əvvəl o, KXDR-in şimal-şərqindəki liman şəhəri olan Chongjin epidemiya nəzarəti mərkəzində çalışıb. Tibbi karyerasının başlanğıcı 2002-2003-cü illərdə SARS epidemiyası ilə üst-üstə düşüb. Sonra həkimlərin ixtiyarında olan diaqnozu müəyyənləşdirən demək olar ki, yeganə cihaz adi bir termometr idi, xatırlayır.
Bu gün qaçan şəxs Cənubi Koreyanın Sejong şəhərindəki Koryo Universitetində elmi əməkdaş kimi çalışır. Şimali Koreya KİV-ləri KXDR-də koronavirusun olmadığı haqda xəbərləru təbliğat kimi yayırlar. Bu, ən vacib ticarət tərəfdaşı olan KXDR-in Çinlə 1400 kilometrlik sərhədinin yanvar ayının sonuna qədər açıq qalması səbəbindən deyil.
Çoy Çon Hoon əmindir ki, o zaman koronavirusun KXDR-ə nüfuz etdiyi məlum olub. “Şübhəsiz ki, Şimali Koreyada COVID-19-dan vəfat edən insanlar var” deyib. Keçmişdə Çoyun vətənində xəstələr çox vaxt hətta digər ölkələrdə ölümcül hesab edilməyən viruslardan da ölüblər. “Şimali Koreya viruslar muzeyidir” deyir Çoy.
Eyni zamanda, KXDR səlahiyyətliləri Covid-19 virusunun ölkəyə nüfuz etməsinin qarşısını almağı bacardıqlarını iddia edirlər. Çoy heç təəccüblənmir: “Şimali Koreyanın səhiyyə sisteminin nə qədər zəif olduğunu bütün dünyaya göstərmək istəmirlər”.
Bundan əlavə, Pxenyandakı səlahiyyətlilər ölkə əhalisinin dəstəyini itirməkdən qorxurlar. “Səhiyyə sisteminin xəstələrin müalicəsi ilə əlaqəli olmadığı məlum olduqda, insanlar hökumətə inamı itirəcəklər. Bu sistemin mükəmməl olmadığını ifadə edəcəklər” deyib.
COVID-19 pandemiyası Şimali Koreyanın dövlət mediasında geniş şəkildə işıqlandırıldı. Bu mövzuda xəbərlər hər gün ortaya çıxır: onların əsas mesajı respublika rəhbərliyinin əhalini qorumaq üçün əlindən gələni etməsidir. Qeyd etmək lazımdır ki, KXDR səlahiyyətliləri həqiqətən pandemiya ilə əlaqədar sərt məhdudiyyətlər tətbiq etdilər, məsələn, yanvar ayının sonunda əcnəbilər üçün sərhədi bağladılar və məktəblərdə və universitetlərdə dərsləri ləğv etdilər.
İyul ayının sonunda, pandemiyanın başlamasından altı aydan çox müddət sonra Şimali Koreya mediası, koronavirusun ölkəyə daxil olmasının ilk və bu günə qədər yeganə halının olduğunu bildirib. İddia olunan daşıyıcısı üç il əvvəl Cənubi Koreyadan qaçan şəxs 19 iyulda KXDR-ə qayıdıb. Adam təcrid olunub və respublikanın lideri Kim Çen In Cənubi Koreya ilə sərhəddə yerləşən 200.000 nəfərlik Keson şəhərini karantin üçün bağlayıb.
Məhdudiyyətlər avqustun ortalarında qaldırılıb. Johns Hopkins Universitetindən verilən məlumata görə, KXDR-də hələ də rəsmi yoluxma hadisəsi yoxdur.
Avqustun 19-da KXDR lideri Kim Çen Inın iştirak etdiyi ölkənin hakim İşçi Partiyası mərkəzi komitəsinin plenar iclası keçirilib. Şimali Koreyanın dövlət tərəfindən gündəlik nəşr olunan “Nodon Şinmun” tərəfindən yayımlanan fotolarda Mərkəzi Komitə üzvləri bir-birinin yanında oturur, heç biri maska taxmırlar.
Pandemiya başlayandan bəri xarici ölkə vətəndaşlarının əksəriyyəti KXDR-i tərk edib və bir çox dövlətlərin diplomatik nümayəndəlikləri işçilərini oradan geri çağırıb. Almaniyanın Şimali Koreyadakı səfirliyi martın 9-dan etibarən bağlanıb.
Çoy Çon Hoona görə, Şimali Koreyalı həkimlər yüksək ixtisaslıdırlar və COVID-19-u tanımağa qadirdirlər. Lakin, hətta bu vəziyyətdə, lazımi avadanlıq olmadığına görə rəsmi olaraq bu diaqnozu təsdiq edə bilməyəcəklər.
Eyni zamanda, Şimali Koreyada nəinki koronavirusun aşkarlanması üçün sınaq sistemləri mövcuddur. “Sadəcə zəruri infrastruktur yoxdur. Xəstəxanalarda hələ də elektrik kəsilməsi mövcuddur və bəzilərində su təchizatı da işləmir” deyib Çoy Çon Hoon.
Eyni zamanda KXDR-ə humanitar yardım çatdırmaq çətindir. Bu, yalnız sərhədlərin bağlanmasına görə deyil, həm də BMT Təhlükəsizlik Şurasının qəbul etdiyi genişmiqyaslı sanksiyalarla bağlıdır. Sərhədsiz Həkimlər (MSF), Şimali Koreyaya yardım göstərməyə icazə verilən az sayda təşkilatlardan biridir. Təşkilat nümayəndələri 30 martda KXDR Səhiyyə Nazirliyinə bir qrup maskalar, əlcəklər, qoruyucu geyimlər, gigiyena məhsulları və antibiotiklər təhvil veriblər.
Bu arada, birbaşa KXDR ərazisində beynəlxalq humanitar təşkilatların işçiləri yoxdur. Respublikanın bütün əyalətlərinə çıxışı olan yeganə qurum Beynəlxalq Qızıl Xaç və Qızıl Aypara Cəmiyyətləri Federasiyasıdır.
Mətbuat katibi Anthony Balmainin sözlərinə görə, IFRC COVID-19 ilə mübarizə aparmaq üçün 43.000 könüllü yetişdirib: onlar ölkə daxilində gəzib insanlara infeksiyadan qorunmağın yollarını izah ediblər. İyulun əvvəlində Qırmızı Xaç Şimali Koreya üçün 10000 koronavirus test dəsti, həmçinin infraqırmızı termometr, maska, qoruyucu geyim və gözlük alıb. Fevral ayının sonunda COVID-19-un sürətli laborator diaqnozu üçün daha 1500 test sistemi Rusiya tərəfindən KXDR-ə təhvil verilib.
Bununla birlikdə Çoy Çon Hoon ölkə daxilində həkimlərin bu materiallara sahib olacağına şübhə edir. Avadanlıqların əksəriyyəti ümumiyyətlə Pxenyanın xəstəxanalarına göndərilir və əyalətlərdəki həkimlər çox vaxt 18 il əvvəl olduğu kimi – adi termometrlər ilə qalmağa məcbur olurlar, – Çoy Çon Hoon yekunlaşdırıb.(konkret)
Babək Göyüş