Azərbaycanın tanınmış broyler şirkətlərindən biri olan “Səba” həm də ətrafında çoxlu neqativ məlumatlar dolaşan, qalmaqallı biznes strukturu kimi tanınıb. Mətbuatın uzun illərdir Mərkəzi Bankın sədri Elman Rüstəmovun biznes imperiyasının tərkib hissəsi kimi təqdim etdiyi “Səba”nın bu ilin əvvəlində geni modifikasiya olunmuş (GMO) yemdən istifadə etdiyinə dair məlumatlar yayılmışdı.

Yenixeber.org:  Şirkətin buna toyuqların ucuz başa gəlməsi və daha çox qazanc əldə etməsi üçün əl atdığı qeyd olunurdu. Lakin “Səba”nın cari ilin birinci hissəsinə dair hesabatına nəzər yetirdikdə belə məlum olur ki, bütün cəhdlərinə və “innovasiyalarına” rəğmən, şirkət böyük məbləğdə ziyan edib.

Artıq mətbuatda dərc olunan məlumatdan belə aydın olur ki, ötən il 486 703 manat mənfəət əldə edən “SƏBA” ASC – bu il birinci yarısında necə olubsa, 3 mln 266 min manat zərərə edib. Bu, kifayət qədər müəmmalı göstəricidir. Çünki belə böyük məbləğdə ziyan şirkətin aktivlərinin ötən illə müqayisədə 79% artaraq 41 mln 954 min manatdan 75 mln 123 min manat çatması və satış həcminin də artması fonunda baş verib.

Belə ki, şirkət 2018-ci ildə hazır məhsul satışından 34 mln 392 min manat əldə edib ki, bunun da 28 mln 411 min manatı məhsulun maya dəyəri olub. 2019-cu ilin yanvar-iyun dövründə isə “SƏBA”nın satışdan gəlirləri 36 milyon 837 min manat təşkil edib ki, bu da ötən illə müqayisədə 7% artım deməkdir.

Maraqlıdır ki, aktivlərin və satış həcminin artımı paralel olaraq, mənfəətin artmasına deyil, 3 milyon manatdan artıq ziyanın əmələ gəlməsinə səbəb olub. Bu, o deməkdir ki, müəssisənin xərcləri çoxalıb. Belədə isə xərclərin şişirdilməsi və ödəniləcək vergilərin azaldılmasına dair şübhələr yaranır. Ya da ki, məhsulun, yəni toyuğun maya dəyərində artım olub ki, bu da ucuz GMO-lardan istifadə edilməklə, onun maya dəyərinin azaldılması üçün atılan addımlarla üst-üstə düşmür.

Xatırladaq ki, zaman-zaman haqqında neqativ xəbərlər yayılan “Səba” cari ilin əvvəlində Türkiyə üzərindən vurulmuşdu. Broyler şirkətinin GMO məhsullarından istifadə etdiyi açıqlanmışdı.
Türkiyədə fəaliyyət göstərən Qida Məhsulları və İstehlakçı Mallarının Sertifikasiyası və Nəzarəti Assosiasiyasının (GIMDES) sədri Hüseyn Kami Böyüközer Azərbaycanın tanınmış broyler şirkətlərindən birinin bəslədiyi toyuqlara geni modifikasiya olunmuş (GMO) qarğıdalı yedirtməsi ilə bağlı qalmaqallı açıqlama vermişdi. Böyüközər açıqlamasında hazırda mövcud olan peyvənd və bir sıra dərmanların beynəlxalq dərman mafiyasının əlində olduğunu deyib. O, bir neçə il əvvəl Azərbaycanın tanınmış broyler şirkətlərindən birinin də yetişdirdiyi toyuqlara GMO yemlər yedirtdiyini bildirib.

Onun sözlərinə görə, Azərbaycanın yerli broyler şirkətlərindən biri GIMDES-ə müraciət edərək halal sertifikatı almaq istəyib. Prosedura uyğun olaraq bir qrup nümayəndə heyəti araşdırma aparmaq üçün Azərbaycana yola düşüb. Kəsim otağından tutmuş toyuqların yetişdirildiyi fermaya qədər hər yerə baş çəkilib, toyuqlara verilən yemlər yoxlanılıb. Və GMO məsələsi də o vaxt üzə çıxıb.

Mətbuat isə yazırdı ki, “Səba” İstehsalat Birliyi bəslədiyi toyuqlar üçün xaricdən alınan yemin çox baha başa gəldiyini nəzərə alaraq “Monsanto” şirkətinin hibrit qarğıdalı sortunun yetişdirilməsinə başlayıb.

Məlumata görə, artıq Ağsunun Ləngəbiz kəndindəki 320 hektarlıq qarğıdalı sahəsində biçin həyata keçirilib. Biçin aparılan sahənin hər hektarından 130-140 sentnerdən qarğıdalı məhsulu götürülür ki, bu da respublikanın orta göstəricisindən 3 dəfə çoxdur.

Beləliklə də, “Səba” digər quşçuluq təsərrüfatlarından fərqli olaraq, özü üçün ilk dəfə yem istehsalına başlamaqla, məhsulun maya dəyərini aşağı salmağı və bazarda öz brendi altında satışa çıxarılan toyuq ətinin qiymətini endirməyi hədəfləyib. Bəs belə olan təqdirdə, şirkət ilin birinci yarısını necə olub ki, ziyanla başa vurub?

Həmin vaxt yayılan məlumata görə, ABŞ-ın “Monsanto” şirkətinin hibrit qarğıdalı sortu “Səba” istehsalat müəssisəsinin sifarişi əsasında “Qarabağ-taxıl” MMC tərəfindən əkilib. Onu da bildirək ki, “Səba” şirkətinin bu layihəsinin maliyyələşdirilməsi üçün Sahibkarlığa Kömək Milli Fondundan 5 milyon manat güzəştli kredit ayrılıb…

Həmçinin, “ELS” Müstəqil Araşdırmalar Mərkəzinin direktoru İradə Yaqubova da çıxışında “Səba”nın GMO-dan istifadə etməsindən danışmışdı: “Mən bir müddət öncə Zakir müəllimlə (“Səba” İstehsalat Broylerin direktoru Zakir Əzimov-red.) ünsiyyətdə dedim ki, “siz toyuqlara yem kimi nə verirsiniz? O, qidaları sadalayaraq gəlib çıxdı soya ununa. Dedim, salamün-əleyküm, gəlib çıxdıq mətləbə, soyanı haradan gətirirsiniz. Dedi ki, Argentinadan. Argentinada isə yalnız GMO tərkibli soya istehsal edilir. Sizə sübut edə bilərəm ki, yediyiniz hər hansı soya tərkibli ərzaqlar, hətta ət məhsulları belə genetik təsirlərə məruz qalır. Adicə bitki yağlarına da soya yağı qatılır ki, bu da onun qiymətinin ucuz olmasına gətirib çıxarır. Həmin ucuzluq da başımıza oyun açır”. Əlavə edək ki, son məlumata görə, adı çəkilən Zakir Əzimov artıq vəzifəsindən azad edilib.

İddiaya görə, hələ 2013-cü ildə “Səba” Broylerdə təxminən 200 mindən çox toyuq «nyukasl» xəstələyindən tələf olub və bu toyuqlar müəssisə rəhbərliyninin tapşırığı ilə satışa çıxarılıb. «Nyukasl» xəstəliyi isə toyuqlarda yaranan ən aktiv xəstəliklərdən biridir və bu xəstəliy yalançı taun, atipik taun, asiya taunuda adlanır. Bu xəstəlik toyuqların respirator və visseral orqanlarının, mərkəzi əsəb sisteminin zədələnməsi nəticəsində yüksək tələfat verməsi ilə səciyyələnir. Hətta peyvənd olunmuş toyuqlarda belə virus 43 gündən sonra xəstəlik törədə bilir. Ölüm halları isə 60-70 faizə qədər ola bilir.

Onu da xatırladaq ki, “Səba Broyler” şirkətinin rəhbəri Namiq Quliyev “Bank Respublika”nın prezidenti Natiq Quliyevin qardaşıdır. Mətbuatda olan ən son məlumata görə, “Bank Respublika”nın səhmdarları Quliyev Natiq Saday oğlu (16,66%), Quliyev Elçin Saday oğlu (15,17%), Quliyeva Sevda Saday qızı (14,5%), Quliyev Saday Əsəd (14,36%), Quliyeva Mariya Heydər qızı (14,07%), “Deutsche Investitions-und Entwicklungsgesellschaft (DEG)” (16,67%), “Sparkassen International Development Trust” (8,33%) və digərləridir. Lakin uzun illərdir ki, bu bankın əsas sahibinin Mərkəzi Bank sədri Elman Rüstəmov olduğu bildirilir. Sözügedən bankın və “Səba”nın isə E.Rüstəmovun biznes imperiyasın yalnız bir qismi olduğu qeyd edilir. (azpolitika)