Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan Rusiya, Ermənistan və Azərbaycan liderlərinin Soçidə keçirilən üçtərəfli sammitindən dərhal sonra Tehrana gəlib. Ermənistan liderinin səfəri göstərir ki, Ermənistanla İran arasında aşkar yaxınlaşma olsa da, yanaşmalarında fikir ayrılıqları var.

Yenixeber.org: Beləliklə, İran prezidenti İbrahim Rəisi əmindir ki, Cənubi Qafqazın problemlərini regional oyunçular həll etməlidir - Avropa İttifaqının bu proseslərə müdaxilə etməməsi daha yaxşıdır. İrəvanın fikri fərqlidir.

Bu barədə “Kommersant” qəzeti yazıb.

Rus nəşrinin təhlilində qeyd olunur:

Nikol Paşinyan və İbrahim Rəisinin danışıqlarında regionda sürətlə dəyişən vəziyyət, eləcə də Ermənistan və Azərbaycan arasında danışıqlar prosesi müzakirə olunub. Nikol Paşinyan bir gün əvvəl Rusiya və Azərbaycan liderləri Vladimir Putin və İlham Əliyevlə sammitdə iştirak etdiyi Soçidən birbaşa Tehrana uçub.

Soçi görüşü heç bir irəliləyiş olmadan başa çatıb, bunu Rusiya prezidenti də etiraf edib. Vladimir Putin sammitdən sonra deyib: “Bu gün biz birgə bəyanatla bağlı razılığa gəldik. Açığını deməliyəm: hər şey razılaşdırılmayıb, bəzi şeylər əvvəllər mütəxəssislər səviyyəsində işlənmiş mətndən çıxarılmalı idi”.

Ermənistanda çoxları Soçi görüşünü İrəvanın diplomatik məğlubiyyəti hesab edirdi, çünki yekun bəyanatın mətnində ümumiyyətlə, Qarabağdan bəhs edilmir və Nikol Paşinyanın orada “dövlətlərarası münasibətlərin qurulması üçün əsas prinsiplər və parametrlərin Rusiya layihəsi”nin təsbit edilməsi təklifi yer alır.

“Mən cənab Rəisiyə üçtərəfli görüşün nəticələri barədə məlumat verdim. Regionda sabitlik və sülhün bərqərar olması üçün gündəm və cari proseslər haqqında təəssüratımı bölüşdüm”, - Ermənistanın baş naziri Tehranda deyib.

“Biz Qafqaz regionundakı vəziyyətə biganə deyilik. Bu regionda təhlükəsizlik və sülh İran üçün çox vacibdir”, - deyə Rəisi öz növbəsində bildirib. O, İrəvanın çətin ki, razılaşacağı bir cümlə əlavə edib: “Cənab Paşinyanla danışıqlar zamanı belə qənaətə gəldik ki, regional məsələlərin həlli yalnız region ölkələrinin əlində olmalıdır. Xarici müdaxilə Cənubi Qafqazın problemlərini daha da kəskinləşdirəcək”.



Xatırladaq ki, hazırda sərhədin Ermənistan tərəfində Avropa İttifaqı ölkələrindən olan müşahidəçilər missiyası işləyir və Avropa Şurasının rəhbəri Şarl Mişel danışıqların demək olar ki, əsas moderatoruna çevrilib: noyabrda Nikol Paşinyan və İlham Əliyev il ərzində dördüncü dəfə onunla görüşməlidir. Lakin Bakı avropalıların Ermənistanla bərabər oynadıqlarını düşünərək, nizamlamada iştirakını xüsusilə müsbət qarşılamır.

Məhz buna görə də İran hakimiyyətinin Azərbaycanla təmaslarda səsləndirdiyi qeyri-regional oyunçuların regiona qəbul edilməsinin arzuolunmazlığı ideyası orada daha geniş anlaşılıb. Oktyabrın 30-da İranın xarici işlər naziri Hüseyn Əmir-Abdollahian azərbaycanlı həmkarı Ceyhun Bayramova zəng edib. İranlı nazir o zaman deyib: “Biz xarici qüvvələrin istənilən yerləşdirilməsinin əleyhinə olduğumuzu bildirdik, çünki bu, regionda sülh, sabitlik və əməkdaşlığa ziddir”.

O, məqbul platforma kimi 3+3 formatını (Azərbaycan, Türkiyə və Gürcüstan üstəgəl Rusiya, Ermənistan və İran) təklif edib. Lakin indiyədək bu formatı uğurlu adlandırmaq olmaz: görüş hələ 2021-ci ilin dekabrında yalnız bir dəfə keçirilib, lakin o zaman da Moskva ilə hər hansı təmasdan uzun müddətdir ki, qaçan Gürcüstan buna məhəl qoymayıb.

Rusiyalı iranşünas Nikita Smaqin “Kommersant”a deklarativ səviyyədə deyib: “Regiondakı bütün problemlərin regional oyunçuların qüvvələri tərəfindən həll edilməli olduğu tezisi İran hakimiyyəti tərəfindən daim dilə gətirilir. Lakin İranı Qərbin diplomatik fəallığı bir o qədər də narahat etmir, nəinki bundan sonra Qərb qüvvələrinin regionda, məsələn, sülhməramlılar adı altında peyda ola biləcəyi. Bu, şübhəsiz ki, İranda son dərəcə mənfi qarşılanacaq”.

Qeyd edək ki, İran cəmi bir neçə həftə əvvəl Bakını cənubdan Naxçıvan Muxtar Respublikası ilə birləşdirməli olan “Zəngəzur dəhlizi”nin işə salınması ilə bağlı son dərəcə həssas məsələdə faktiki olaraq İrəvanın tərəfini tutmuşdu. Belə ki, İslam İnqilabı Keşikçiləri Korpusu (SEPAH) Azərbaycanla sərhəddə “Qüdrətli İran” adlı irimiqyaslı təlimlər keçirib və bu təlimlərdə hətta Araz sərhəd çayına məcbur etmək tətbiq edilib. Hüseyn Amir-Abdollahian isə eyni zamanda Ermənistanın Sünik vilayətinin paytaxtı Qafanda İslam Respublikasının konsulluğunu açıb.

Amma indi, görünür, emosiyalar səngiyib və Tehran illər boyu işləndiyi Bakı və İrəvandan bərabər məsafədə taktikasına qayıtmağa çalışır. Artıq azərbaycanlı həmkarı ilə telefon danışığı zamanı cənab Əmir-Abdollahian ona Ermənistana səfəri barədə danışıb və cənab Bayramov cavab verib ki, o, İranla münasibətləri “təqdir edir və hörmət edir”. “İndiki vəziyyətdə Tehranın Rusiya ilə ticari-iqtisadi əlaqələri inkişaf etdirmək üçün bir çox planları var. Amma demək olar ki, bütün Rusiya malları Azərbaycan vasitəsilə İrana gedir, yəni Tehran onunla ciddi mübahisə etməyəcək”, - Nikita Smaqin “Kommersant”a müsahibəsində bildirib.

Öz növbəsində, erməni siyasi strateq Vigen Akopyan Tehranla İrəvan arasında situasiya müttəfiqliyinin mümkünlüyünü istisna etmir. “Soçidəki danışıqlardan dərhal sonra Ermənistanın baş nazirinin təcili olaraq İrana getməsi təsadüfi deyil. Onun səfəri yalnız bir neçə saat əvvəl və İran mediasından məlum olub”, - Akopyan “Kommersant”a bildirib.

O qeyd edib ki, Tehran sonda Ermənistanla Azərbaycan arasında sülh müqaviləsinin hansı variantının - Moskvanın, yoxsa "Brüssel-Vaşinqton"un hazırlanacağından çox narahatdır. “Əlbəttə, İran Brüssel layihəsinin əleyhinə olacaq, çünki bu, Qərbin regionda güclənməsinə gətirib çıxaracaq”, - deyə ekspert bildirib.

Bu və ya digər şəkildə Soçi sammitindən sonra Ermənistan-Azərbaycan nizamlanması ilə bağlı ən çox gözlənilən hadisə Nikol Paşinyanla İlham Əliyevin Brüsseldə artıq adı çəkilən görüşüdür. Amma “Kommersant”ın həmsöhbətlərinin əmin olduğu kimi, bunun uğurla bitəcəyi qətiyyən fakt deyil.

Beləliklə, erməni politoloq Aleksandr İskəndəryan açıq şəkildə bildirib: Avropa İttifaqı bu ilin sonuna qədər Ermənistanla Azərbaycan arasında sülh müqaviləsinin imzalanması ideyasını irəli sürməyə çalışır, lakin de-fakto bu, çətin ki, baş versin. Ekspertin fikrincə, səbəblərdən biri də “Rusiya saytında da nizamlanma prosesinin getməsidir”.

“Ümumiyyətlə, müqavilənin çox tez imzalanması perspektivinə şübhə ilə yanaşıram. Seçim etmək, hesabdan çıxmaq və bununla məşğul olmaq üçün bu, seçim çağırışı və ya menyuda yemək deyil. Bir imza kifayət deyil, təhlükəsizlik təminatları, münaqişə tərəfləri tərəfindən bu sənədin icrası üçün təminatlar olmalıdır və s.", - deyə “Kommersant"ın həmsöhbəti əlavə edib. (Reyting.az)