Yenixeber.org: Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyi Prezident İlham Əliyevin ABŞ-a səfəri ilə bağlı bəyanat yayıb. Səfər çərçivəsində dövlət başçısı və ABŞ Prezidenti Donald Tramp Azərbaycan Respublikası ilə Amerika Birləşmiş Ştatları hökumətləri arasında Strateji İşçi Qrupunun yaradılması və Strateji Tərəfdaşlıq Xartiyasının hazırlanması məqsədilə Anlaşma Memorandumunu imzalayıblar.

Sənədə əsasən, altı ay ərzində qarşılıqlı maraq doğuran sahələrdə əməkdaşlığın möhkəmləndirilməsinə yönəlmiş Strateji Tərəfdaşlıq Xartiyasının hazırlanması planlaşdırılır. Strateji İşçi Qrupu çərçivəsində regional əlaqələrə, o cümlədən enerji, ticarət və tranzit, iqtisadi investisiyalar – xüsusilə süni intellekt və rəqəmsal infrastruktur sahələrinə, həmçinin müdafiə, təhlükəsizlik və terrorizmə qarşı mübarizə məsələlərinə prioritet diqqət yetiriləcək. Bu, ikitərəfli əməkdaşlıq üçün institusional çərçivələrin yaradılmasında mühüm addım olacaq.

Səfər zamanı mühüm hadisələrdən biri ABŞ Prezidentinin “Azadlığa Dəstək Aktı”na 907-ci düzəlişin dayandırılması barədə sərəncam imzalaması olub. Bu addım həm də simvolik xarakter daşıyır. Çünki 907-ci düzəliş uzun müddət Azərbaycan–ABŞ münasibətlərində mənfi irs kimi qalırdı.

Geosiyasət və təhlükəsizlik üzrə amerikalı ekspert, “The Washington Outsider” nəşrinin baş redaktoru İrina Tsukerman əldə edilən nailiyyətlərlə bağlı fikirlərini pressklub.az-la bölüşüb.

O, bildirib ki, Prezident İlham Əliyevin ABŞ-a səfəri sadəcə diplomatik missiya deyil, iki ölkə arasında yeni səviyyəli strateji tərəfdaşlığın formalaşmasında əsas mərhələdir. Bu, bütövlükdə Cənubi Qafqaz və Avrasiyada geosiyasi reallıqların yenidən və dərindən qiymətləndirilməsini əks etdirir. “Dəyişən beynəlxalq şərait fonunda Azərbaycan Avropa ilə Asiyanı birləşdirən əsas xətlərdən birinə çevrilə biləcək mühüm enerji və nəqliyyat mərkəzi kimi mövqeyini möhkəmləndirməyə çalışır. SOCAR ilə ExxonMobil arasında əməkdaşlıq memorandumu imzalanması təkcə aparıcı qlobal enerji şirkətlərinin Azərbaycan bazarına etimadını təsdiqləmir, həm də karbohidrogenlərin hasilatı və nəqliyyatının genişləndirilməsi, infrastrukturun modernləşdirilməsi üzrə fəal iqtisadi əməkdaşlığın yeni mərhələsinin başlandığını göstərir. Bu da Azərbaycanın qlobal enerji arxitekturasındakı əhəmiyyətini artıracaq.

Azərbaycan və ABŞ hökumətləri arasında imzalanmış Anlaşma Memorandumunda yaradılması nəzərdə tutulan Strateji İşçi Qrup ikitərəfli münasibətlərin sistemli və məqsədyönlü inkişafı üçün əsas alət olacaq. Bu platforma vasitəsilə hər iki ölkə XXI əsrin çağırışlarına uyğun, dəyişən geosiyasi, iqtisadi və texnoloji reallıqları nəzərə alan birgə layihələr formalaşdıra biləcək. Enerji, ticarət və tranzit sahələrində regional əlaqələrin güclənməsi təkcə Azərbaycanın iqtisadi inkişafının aparıcı qüvvəsi olmayacaq, həm də bütün Cənubi Qafqaz və qonşu regionlarda sabitliyin möhkəmlənməsinə töhfə verəcək. Nəqliyyat dəhlizlərinin genişləndirilməsi enerji resursları və malların fasiləsiz və etibarlı axınını təmin edəcək ki, bu da qlobal geosiyasi dəyişikliklər və təchizat marşrutlarının şaxələndirilməsi ehtiyacı fonunda xüsusi aktuallıq kəsb edir.

İqtisadi əməkdaşlığın vacib istiqamətlərindən biri də rəqəmsal texnologiyalar və süni intellekt sahəsində investisiya tərəfdaşlığıdır. Bu, Azərbaycanın iqtisadiyyatını şaxələndirmək, xammal sektorundan asılılığı azaltmaq və innovasiyalara əsaslanan müasir iqtisadi model qurmaq üçün imkanlar açır. Rəqəmsal həllərin tətbiqi və süni intellektin inkişafı dövlət strukturlarının fəaliyyətinin səmərəliliyini artırır, biznes proseslərini optimallaşdırır və əhalinin həyat keyfiyyətini yaxşılaşdırır. Bu sahədə tərəfdaşlıq Azərbaycanın modernləşmə proseslərini sürətləndirməsinə, yüksək ixtisaslı mütəxəssislərin cəlbinə, startaplar və yeni sənaye sahələrinin inkişafına şərait yaradır”, – redaktor qeyd edib.

Tsukerman vurğulayıb ki, təhlükəsizlik sahəsi Azərbaycan–ABŞ strateji tərəfdaşlığı konsepsiyasında mərkəzi yer tutur. “Terrorçuluq və ekstremizmə qarşı birgə mübarizə, müdafiə potensialının gücləndirilməsi və hərbi-texniki sahədə təcrübə mübadiləsi ənənəvi olaraq mürəkkəb siyasi mühitə malik regionda daha sabit və proqnozlaşdırıla bilən vəziyyətin formalaşmasına zəmin yaradır. Azərbaycan ABŞ üçün Cənubi Qafqazda qüvvələr balansına təsir göstərə bilən və qeyri-stabillik amillərinin qarşısını alan etibarlı müttəfiqdir. Öz növbəsində Azərbaycan müasir müdafiə texnologiyalarına çıxış əldə etməklə xarici təhdidlərə qarşı müqavimət qabiliyyətini artırır və regional siyasətdə mövqelərini möhkəmləndirir. Bu əməkdaşlıq hər iki ölkənin hərbi və siyasi maraqlarını əks etdirir, uzunmüddətli tərəfdaşlıq və təhlükəsizlik üçün şərait yaradır.

“Azadlığa Dəstək Aktı”na 907-ci düzəlişin dayandırılması daha konstruktiv və bərabərhüquqlu Azərbaycan–ABŞ münasibətlərinə keçidi simvolizə edən əlamətdar hadisədir. Uzun illər məhdudiyyət və təzyiq aləti olmuş bu düzəliş indi yerini yeni reallıqlara və qarşılıqlı maraqlara verir. ABŞ administrasiyasının qərarı Azərbaycanın müstəqil və strateji əhəmiyyətli tərəfdaş kimi tanındığını göstərir. Bu, iqtisadi, siyasi və hərbi sahələrdə əməkdaşlığın genişlənməsi üçün əlavə imkanlar açır, Azərbaycanın beynəlxalq arenadakı mövqelərini gücləndirir və ABŞ-ın regiondakı təsirini artırır.

Hazırkı şəraitdə Azərbaycanın ABŞ üçün geosiyasi əhəmiyyəti onun mühüm nəqliyyat və enerji marşrutlarının kəsişməsində yerləşməsi və ənənəvi enerji təchizatçılarına, xüsusilə Rusiyaya alternativ ola bilməsi ilə izah olunur. Qlobal rəqabətin gücləndiyi bir vaxtda ABŞ Azərbaycanın timsalında enerji daşıyıcılarının sabit təchizatını təmin edə və Avrasiyada qüvvələr balansını qoruyub saxlaya biləcək strateji tərəfdaş görür. Bu, Vaşinqtona Avropa və digər tərəfdaşlar üçün enerji mənbələrini şaxələndirməyə, qeyri-sabit və ya siyasi cəhətdən həssas regionlardan asılılığı azaltmağa imkan verir. Bundan əlavə, iqtisadi və siyasi təsirini artıran Azərbaycan ABŞ-ın çoxqütblü dünya quruculuğu səylərində mühüm həlqəyə çevrilir ki, burada böyük dövlətlərin təsiri balanslaşdırılmış olur və regional oyunçuların maraqları nəzərə alınır.

Nəticə etibarilə, baş verən hadisələr və əldə olunan razılaşmalar Azərbaycan–ABŞ münasibətlərində ciddi və uzunmüddətli dəyişiklikdən xəbər verir. Bu, energetika və iqtisadiyyatdan tutmuş təhlükəsizlik və texnoloji inkişafa qədər geniş sahələri əhatə edən, ənənəvi formatların hüdudlarını aşan yeni əməkdaşlıq dövrünün başlanğıcıdır. Azərbaycan üçün bu, beynəlxalq arenada rolunu gücləndirmək, mühüm investisiyalar cəlb etmək və iqtisadiyyatı modernləşdirmək imkanıdır. ABŞ üçün isə strateji əhəmiyyətli regionda təsirini artırmaq, möhkəm alyanslar formalaşdırmaq və Avrasiyada daha sabit inkişafı təmin etmək şansıdır. Bu proseslər uzunmüddətli perspektivdə regionun geosiyasi mənzərəsinə təsir göstərəcək, sülh, sabitlik və qarşılıqlı faydalı əməkdaşlığın möhkəmlənməsinə xidmət edəcək”, – Tsukerman əminliyini bildirib.(pressklub)

Rauf Orucov