Ərəstun Oruclu: “Tehran kürd kartından azərbaycanlılara qarşı istifadə edir və eyni zamanda Şimali Azərbaycanı şantaj edir”

Yenixeber.org: Azərbaycanla İran arasında münasibətlər növbəti dəfə hansısa xoşagəlməz istiqamətə çevrilib və indiyədək onların oradan nə vaxt çıxacağı bəlli deyil. Heç bir dəlil-sübut olmadan cənubdan yenə anlaşılmaz ittihamlar səslənir. Sionistlər, regiondankənar qüvvələr haqqında cəfəngiyyatlar.

Türkiyənin “YeniAkit” nəşri 2017-2020-ci illərdə Türkiyə Hərbi Dəniz Qüvvələrinin Baş Qərargah rəisi, hazırda Türkiyə Dənizçilik və Qlobal Strategiyaları Araşdırma Mərkəzinə rəhbərlik edən kontr-admiral Cihat Yaycının maraqlı açıqlamalarını nəşr edib. Oktyabrın 31-də Qara dəniz Texniki Universitetinin (KTU) Strateji Araşdırmalar Mərkəzinin təşkilatçılığı ilə keçirilən simpoziumda İranda baş verən hadisələrə toxunan kontr-admiral deyib ki, bu ölkədə keçirilən etiraz aksiyaları çoxlarının təsəvvür etdiyi kimi, heç də azadlıq hərəkatı deyil.

“PKK, PJAK və SEPAH İranda yaşayan Güney Azərbaycan türklərinə daimi təzyiqlər edir. İran silahlı qüvvələri Azərbaycanın daxili işlərinə müdaxilə adlandırıla biləcək bəyanatlar verir. Onlar bütün türk şəhərlərini PKK və İslam İnqilabı Keşikçiləri Korpusunun kürd terrorçularının nəzarətinə verirlər və onlar oradakı Azərbaycan türklərinə ayrı-seçkilik etmədən atəş açırlar”, - deyə Yaycı bildirib.

Bakı ilə Tehran arasında münasibətlərin indiki kəskinləşməsini necə izah etmək olar? Onlar konkret olaraq nədən narazıdırlar? Və bunun necə bitməsi ehtimalı var? Bəziləri hətta İranın Azərbaycana müdaxiləsini proqnozlaşdırırlar. Türkiyə faktorunun mövcudluğunu nəzərə alsaq, bu hal mümkündürmü?

Baş verənləri oxucularımıza politoloq, Şərq-Qərb Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbəri Ərəstun Oruclu şərh edib:

“Göründüyü kimi, Cənubi Qafqazda mövqeləri zəifləyən Rusiya İranla sinxron oyun oynayır. Yəni, Rusiya Federasiyası regiondan sıxışdırılıb çıxarılsa, onun yerinə İran gələcək. Bu, 19-cu əsrin əvvəllərinin tarixinin bir növ təkrarıdır, o zaman türk təsirinin artmasının qarşısını almaq və artıq qismən Cənubi Qafqazda, daha doğrusu Qərbi Gürcüstanda mövcud olan Osmanlı İmperiyasının yerdəyişməsinin qarşısını almaq üçün Rusiya və İran birgə oyun keçirib. Bu oyun həmin iki ölkə arasında müharibə ilə  nəticələndi.

Bu gün də eyni proses gedir, aydındır ki, İran Rusiyanın Ukraynaya qarşı cinayətlərində səbəbsiz şərikə çevrilməyib. Mən Rusiya Federasiyasına silah tədarükünü nəzərdə tuturam. Çünki bu, İrana çox ziyan vurdu. Məsələn, bu, onu nüvə proqramı üzrə müqavilə üzərində işə qayıtmaq imkanından məhrum etdi.

Deməli, belə çıxır ki, İran regionda Rusiyanı əvəz etməyə hazırlaşır. Təbii ki, bu, tarixi kontekstdə götürsək, müvəqqəti prosesdir. İran anlayır ki, Türkiyə və digər türk dövlətləri onun niyyətləri üçün ciddi təhlükədir. İlk növbədə Azərbaycan və təbii ki, orada əhalinin əhəmiyyətli hissəsini təşkil edən İrandakı azərbaycanlı icması. Buna görə də Tehran öz azərbaycanlılarına qarşı kürd kartından istifadə edir və eyni zamanda Şimali Azərbaycanı şantaj edir.

Belə şəraitdə müharibə mümkündürmü? Məncə, mümkündür. Hətta deyə bilərəm ki, bu, çox böyük ehtimaldır. Amma eyni zamanda bu, İranın Azərbaycana qarşı savaşı olmayacaq, İranın ən azı Azərbaycan və Türkiyəyə qarşı müharibəsi olacaq. Çünki strateji nöqteyi-nəzərdən Türkiyənin Orta Asiyaya çıxış yolu kimi Xəzər dənizinə çıxışı çox vacibdir. Və bunda Türkiyənin İran və Rusiyadan qat-qat çox tərəfdarı və tərəfdaşı var.

Hazırda Azərbaycan ətrafında baş verənlər Tehranın kifayət qədər təhlükəli oyunudur. Amma düşünürəm ki, nəsə olarsa, o zaman yeni hökumət əldə edən (daha sərt) İsrail və ərəb ölkələri Azərbaycan və Türkiyənin tərəfində duracaq. İraqı da unutmayaq ki, bu gün orada çox anti-İran şiə hökuməti var.

Ola bilərmi ki, İran bütün bu halları nəzərə almasın? Olduqca mümkündür. İndi daxili sabitliyə nail olmaq üçün ona həqiqətən də müharibə lazımdır. Hələ ki, orada əsasən Güney Azərbaycanda nümayişçilərə atəş açırlar, amma görünür, İran daxilində proseslər davam edəcək və bütün bunları söndürmək üçün Tehrana xarici düşmən faktoru lazımdır.

İranın kimi seçəcəyi böyük sualdır. Ya İraq, ya da Azərbaycan ola bilər. Ona görə də hazır olmalıyıq. Düşünürəm ki, bu gün Bakı İranın Azərbaycana müdaxiləsi halında birgə hərbi-taktiki əməliyyat hazırlamaq üçün Ankaraya müraciət etməlidir”.(AYNA)