Yenixeber.org: Dünya birliyi Trampın Qüdslə bağlı qərarına qarşı ilk real addımını atdı. BMT Baş Assambleyası Qüdsü İsrailin paytaxtı kimi tanımadığını bəyan edən qətnamə qəbul etdi.
Qurum  ABŞ-ın Qüdsün statusuna dair qəbul etdiyi qərarlardan təəssüfləndiyini də bildirdi.

Qərarları tövsiyə xarakterli olan Baş Assambleya hesab edir ki, müqəddəs şəhər olan Qüdsün xarakterini, statusunu, demokrafik quruluşunu dəyişməyə yönələn istənilən addım hüquqi qüvvəyə malik deyil, etibarsızdır və ləğv olunmalıdır.

Qətnaməyə 128 dövlət səs verdi. Onların arasında Rusiya, Avropa və Latın Amerikası ölkələri, ərəb dövlətləri və İslam aləmində təmsil olunan ölkələr var.

Sənədi dəstəkləməyən dövlətlərin sayı cəmi 9 oldu – ABŞ, Qvatemala, Honduras, İsrail, Nauru, Marşal adaları, Mikroneziya, Toqo və Palau. 

Aralarında Gürcüstan, Ukrayna, Keniya, Monqolustan, Moldova və Litvanın da olduğu 35 ölkə isə qətnmənin nə lehinə, nə də əleyhinə gedərək bitərəf qalmağa üstünlük verdi. 

Baş Assambleyanın növbədənkənar sessiyası Türkiyə və Yəmənin təşəbbüsü ilə çağırılmışdı. Elə qətnamə layihəsinin müəllifi də bu iki ölkə idi. 

Sənəddə həmçinin dövlətlərə çağırış edilərək Qüdsdə diplomatik nümayəndəliklərini açmaqdan çəkinmələri də istənilir.

Donald Tramp

Baş Assambleyanın sessiyası ərəfəsində ABŞ prezidenti Donald Tramp qətnaməni dəstəkləyən ölkələrə maliyyə yardımını kəsəcəyini bəyan etdi: "Bu ölkələr pulumuzu alır, sonra Təhlükəsizlik Şurasında əleyhimizə səs verir. Və ehtimal ki,  Baş Assambleyada da belə edəcəklər. Onlar bizdən milyonlar, hətta milyard dollar alırlar, sonra əleyhimizə səs verirlər. Qoy, səs versinlər. Biz də pulumuza qənaət etmiş olarıq. Bizim üçün fərqi yoxdur".  

ABŞ-ın BMT-dəki daimi nümayəndəsi Nikki Heyli isə səsvermədən əvvəl bəyan etdi ki, Birləşmiş Millətlər Təşkilatı İsrailə qarşı həmişə düşmən münasibətdə olub. ABŞ-ın BMT-yə böyük maliyyə ayırdığını xatırladan Heyli qurumu bu maliyyəni dayandıracaqları ilə hədələdi. 

Binyamin Netanyahu

BMT-ni "yalan yuvası" adlandıran İsrail baş naziri Binyamin Netanyahu isə bu qurumun hansı qərar verməsindən asılı olmayaraq Qüdsün İsrailin paytaxtı olduğunu bildirdi: "Qüds bizim paytaxtımızdır. Biz orada inşa işlərini davam etdirəcəyik. Və ölkələrin səfirlikləri ora köçürüləcək".

İsrail hökuməti Binyamin Netanyahunun videomüraciəti ilə səsvermənin nəticələrini tanımaqdan imtina etdi. 

Fələstin prezidentinin nümayəndəsi Nabil Abu Rudeyn bildirdi ki, Qüdslə bağlı qətnamənin qəbulu dünya ictimaiyyətinin fələstinliləri və onların qanuni haqlarını dəstəklədiyini göstərir: "Dünya ictimaiyyəti fələstinlilərin haqlarını müdafiə edir. Heç bir təhdid və şantaj onları beynəlxalq qətnamələri pozmağa məcbur edə bilməz".

Türkiyə xarici işlər naziri Mövlud Çavuşoğlu səsvermənin nəticələrini belə şərh etdi: "Beynəlxalq ictimaiyyət növbəti dəfə nümayiş etdirdi ki, ləyaqət və müstəqillik satın alınmır".

Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan isə Vaşinqtonu Qüdslə bağlı qərarını tez bir zamanda ləğv etməyə çağırdı. 

Tsvi Maqenin

İsrailin Rusiyadakı keçmiş səfiri Tsvi Maqenin fikrincə, səsvermənin nəticəsi gözlənilməz olmayıb: "Hər bir halda proses başlayıb. Yerdə qalanlar detallardır. Qüds İsrailin paytaxtı olub və bu belə də qalacaq. Kimsə bunu dəyişdirmək istəyirsə, qoy gəlsin və buna cəhd eləsin".

İsrailli diplomat bildirir ki, ABŞ-ın qərarının əleyhinə səs verənlər özlərini pis vəziyyətə salıblar. Və bundan sonra Birləşmiş Ştatlarla hesablaşmalı olacaqlar.

Bu arada, ABŞ Dövlət Deparamentinin 2016-cı ildə maliyyə ayırdığı və 2018-ci il üçün maliyyə ayırmağı düşündüyü ölkələrin "onluğu" belədir.

2017-ci ilin sabit qiymətləriylə milyard dollarla

 2016                                                   2018

1. İsrail                           3,1                   1. İsrail                        3,1

2. Misir                           1,5                   2. Misir                        1,4

3. İordaniya                   1,3                   3. İordaniya                 1,0

4. Əfqanıstan                 0,9                  4. Əfqanıstan               0,8

5. Efiopiya                     0,9                   5. Keniya                     0,6

6. Keniya                       0,7                   6. Tanzaniya                0,5

7. Ukrayna                     0,7                   7. Uqanda                    0,4

8. Tanzaniya                  0,6                   8. Zambiya                  0,4        

9. Uqanda                      0,5                   9. Nigeriya                  0,4

10. Pakistan                  0,5                   10. İraq                        0,4

Beynəlxalq məsələlər üzrə ekspert Y.Barmin isə hesab edir ki, ABŞ Baş Assambleyada qətnamənin qəbuluna səs verən ölkələrə qarşı çətin ki sərt tədbirlərə əl atsın: "Vaşinqton qətnaməni dəstəkləyən müttəfiqlərinə iqtisadi və hərbi yardımı kəsməyəcək. Bu, Şimali Afrika və Yaxın Şərq ölkələri ilə də bağlı belə olacaq. Ən çox riskə gedən Misir və İordaniyadır. Lakin onlara maliyyənin kəsilməsinə qərar verilsə, ABŞ-ın əsas müttəfiqlərindən olan Səudiyyə buna qarşı çıxacaq". 

Ekspert hesab edir ki, Birləşmiş Ştatlar Şimali Afrika və Yaxın Şərqdəki müttəfiqlərini təsir dairəsindən çıxarmamalı, Rusiya və İranın regionda fəallaşması faktorunu nəzərə almalıdır.

Nikki Heyli

Baş Assambleyadakı səsvermədən 3 gün əvvəl – dekabrın 18-də BMT Təhlükəsizlik Şurasının ABŞ istisna olmaqla bütün üzvləri Qüdsün İsrailin paytaxtı kimi tanınması qərarını qınadılar. Vaşinqton son 6 ildə ilk dəfə "veto" hüququndan istifadə etdi.

Bunun ardınca Nikki Heyli qərarı təhqir kimi qiymətləndirdi. Və bildirdi ki, səfirliklərini harada yerləşdirmək məsələsində onlara heç kim müdaxilə edə bilməz. 

«Bu, BMT-nin İsrail-Fələstin münaqişəsinin həllinə xeyirdən çox, zərər vurduğunu təsdiqləyən daha bir nümunədir", – deyə Heyli bəyan etdi