Anatoli Komrakov

“Nezavisimaya qazeta”, 16.12.2020

Yenixeber.org: 2020-ci ilin nəticələrinə görə, Rusiya pandemiyanın əsas qurbanları arasındadır. Hər min nəfərə düşən artıq ölüm nisbətində ölkəmiz planetdəki ən yüksək göstəricilərdən birinə sahibdir. Bu göstəriciyə əsasən, Rusiya Federasiyası ABŞ-dan 2 dəfə, Almaniyadan 7 qat pis vəziyyətdədir.

“Rosstat”-ın 10 aylıq məlumatları bu il 1,2 milyon insanın öldüyünü göstərir ki, bu da son 5 ilin ortalama göstəricilərindən (1,06 milyon) xeyli yüksəkdir. Əhalinin ümumi sayı nəzərə alınmaqla, pandemiya dövründə artıq ölüm miqdarı müəyyənləşdirilib. Seçilən müqayisə bazasından asılı olaraq, 2020-ci ilin sonunda artıq ölüm, 2015-2019-cu illərin ortalama hesablamaları ilə müqayisədə 236 min nəfərdir; 2019-cu ilin faktiki ölüm nisbəti ilə müqayisədə 286 min nəfər.

2015-2019-cu illərdə müşahidə olunan ölüm səviyyəsində azalma tendensiyası nəzərə alınmaqla, artıq ölüm göstəricisi ildə təxminən 321 min nəfər olacaqdır.

Bu il ölüm sayı 2019-cu ildəki faktik ölüm nisbətinə nisbətən artıb –15.9%. Artıq ölümlərin hamısı birbaşa koronavirusla əlaqəli deyil. “Kovid”in artıq ölüm səviyyəsinə verdiyi töhfənin ən ümumi təxmini 80%-dir. Ancaq artıq ölümlər, digər şeylər arasında, səhiyyə sisteminin həddindən artıq yüklənməsindən qaynaqlanır. Bununla birlikdə, bu və ya digər şəkildə, artıq ölümlərin hamısı birbaşa və ya dolayı yolla epidemiya ilə əlaqəlidir.

Həddindən artıq ölüm təxminən 280 min nəfər və ya Rusiya Federasiyasında hər min nəfər əhaliyə 1.9 nəfərdir. Bu, ABŞ-a nisbətən təxminən 2 dəfə (hər 1000 nəfərə 1 nəfər), İsveçdən 2,5 dəfə, Almaniyadakından 7 dəfə çoxdur.

Ali İqtisadiyyat Məktəbinin Beynəlxalq Eksperimental və Davranış İqtisadiyyatı Laboratoriyasının baş elmi işçisi Aleksey Zaxarov belə qənaətə gəlib. Bu il 35 ölkədən xüsusi ölüm dərəcəsi sıralamasında ilk yerdə Polşa (min nəfərə düşən 2.55 ölüm), ikinci yerdə 2.05 göstəricisi ilə İtaliya, üçüncü sırada isə Rusiya qərarlaşıb.

Müstəqil demoqraf Aleksey Rakşa “NG”-yə bildirib: “Rusiya bu göstəricidə mütləq şəkildə İtaliyanı qabaqlayır. Biz Avropa ölkələri arasında və ümumiyyətlə, inkişaf etmiş ölkələr arasında liderik. Bizdən yalnız Peru, Ekvador, Boliviya, Meksika və ola bilsin ki, İran və Belarus qabaqdadır. Rusiyanın dekabr ayının sonlarında artıq ölüm səviyyəsində Polşanı da geridə qoyma ehtimalı var”.

Rakşanın fikrincə, Rusiyadakı fəlakətli vəziyyətin səbəbi təbliğatın, karantin tədbirlərinin, habelə Rusiya Federasiyasında əhaliyə dəstək tədbirlərinin tutarsızlığıdır. “Konstitusiyaya dəyişikliklərə dair səsverməyə hazırlıq (səsvermə 25 iyundan 1 iyul 2020-ci il tarixinədək aparılıb) hökumətin əhaliyə koronavirusun təhlükəli olmadığını, Çində yalnız çinlilərin, Avropada isə homoseksualların xəstə olduğu fikrini aşılayıb. Onlar bununla qışın sonu, bütün bahar və yay mövsümündə məşğul olub. Məhdudlaşdırıcı tədbirlər vaxtlı-vaxtında yalnız Moskvada və Sankt-Peterburqda tətbiq olunub və bütün ölkədə həmin tədbirlər koronavirusun qripə bənzər bir şey olduğu barədə ümumi təbliğat fonunda tətbiq edilib. Əksər bölgələr təhlükəni ümumiyyətlə qəbul etmirdilər. Odur ki, məhdudiyyətlərdə heç bir məna yox idi. Bundan əlavə, dövlət əvvəlcə əhaliyə və biznesə kömək etmədi, insanlar bunu sadəcə işəgötürənin hesabına əlavə tətil kimi qəbul etdilər. Rahatlaşdırıcı təbliğat fonunda virusa münasibət hələ də xeyli dərəcədə qeyri-ciddidir”.

Ekspert əlavə edib: “Konstitusiyaya dair səsvermə ərəfəsində bu anti-təbliğat olmasaydı, bəlkə də 300 min yox, 200, 150 və ya hətta 100 min adam ölmüş olardı. İkinci əsas səbəb səhiyyə sistemimizin koronavirus epidemiyasına hazır olmamasıdır”.

“Həddindən artıq ölümün səbəbi çox sayda yoluxma hadisəsidir. Xəstələrin sayı, ilk növbədə, iki şeydən asılıdır: vaxtında görülən karantin tədbirləri və insanların ehtiyat tədbirlərinə riayət etmələri, yəni sosial məsafə, maska taxma və əl yuma, – deyə Aleksey Zaxarov “NG”-yə bildirib. – İsveçlə Norveçi müqayisə edin, çox yaxşı səhiyyə sistemi olan iki inkişaf etmiş ölkədir, amma İsveçdəki ölüm nisbəti Norveçdən təxminən 10 dəfə çoxdur. İsveç hökuməti karantin tətbiq edilmədən və iqtisadiyyatı risk altına qoymadan epidemiyanı adlamağın mümkün olduğuna qərar verdi. Düzgün strategiya, görünür, oturub kütləvi vaksinasiyanı gözləməkdir”.

Mütəxəssisin sözlərinə görə, sosial məsafə və ehtiyat tədbirlərinə riayət edilməsinin zəruriliyini ABŞ-dan alınan məlumatlar da sübut edir. “Orada maska taxmaq siyasiləşmiş bir məsələyə çevrildi. Respublikaçılar Partiyasının bəzi tərəfdarları maska və məhdudlaşdırıcı tədbirlərin əleyhdarlarıdır. Nəticədə, respublikaçı ştatlarda xəstələnmə və ölüm daha yüksəkdir. Xüsusilə də, epidemiyanın başlanğıcından bəhs etmiriksə, koronavirusun böyük şəhərlərdə Demokratik Partiyanın çox sayda tərəfdarı sayəsində yayıldığı zamandan”, – deyə Zaxarov izah edir.

Onun sözlərinə görə, Rusiyada problemlər həm məhdudlaşdırıcı tədbirlərin vaxtlı-vaxtında tətbiq edilməməsi (Konstitusiyaya dəyişikliklərə dair səsvermədən əvvəl koronavirus üzərində qələbə elan olunduğunu xatırlayırıq), həm də ehtiyat tədbirlərinə riayət olunmamaqla, ortaya çıxıb. Rəsmi əməliyyat məlumatlarının aşağı etibarlılığı da təsir göstərir.

“Ölkələrarası araşdırmalar göstərir ki, daha açıq mediaya sahib ölkələrdə hökumətlər, orta hesabla, epidemiyaya daha sürətli təpki göstərir və daha əvvəl məhdudlaşdırıcı tədbirlər tətbiq edirlər, lakin ölkəmizdə, təəssüf ki, medianın müstəqilliyi arzu olunan vəziyyətdə deyil”.

“Grand Clinic” immunoreabilitasiya və profilaktik tibb klinikaları şəbəkəsinin elmi direktoru Olqa Şuppo Rusiyada ölüm nisbətinin digər ölkələrlə müqayisədə yüksək olduğunu bir neçə səbəblə izah edir. “Əvvəla, icbari tibbi sığorta sisteminin (CHI) təsirsizliyi. Sistemə daxil olan tariflərin xəstələrin müalicəsi üçün real xərcləri ödəməməsi heç kimə sirr deyil. Üstəlik, icbari tibbi sığorta çərçivəsində böhran vəziyyətlərində tez-tez zəruri olan yüksək texnoloji tibbi xidmət mövcud deyil. Xəstə baxımına fərdi yanaşma yoxdur. Protokollarda köhnəlmiş müalicə üsulları istifadə olunur. Bütün bu problemlər daxil olmaqla, Rusiyada ən yüksək ölüm nisbətlərindən biri onkologiya üçün də xarakterikdir”.

Şuppo bildirib: “Ruslar üçün ənənəvi “bəlkə də” ümidi də nəzərə alınmaya bilməz. Vaxtında həkimə müraciət vərdişinin, şəxsi məsuliyyətin yoxluğu da təsir göstərir. Pandemiya zamanı yeniyetmələrin və gənclərin fərdi qoruyucu vasitələrin istifadəsinə laqeydliyi, beləliklə, yaşlı qohumlarına yoluxdurduğunu görürük. Fəsadların və xroniki xəstəliklərn fonunda infeksiya kədərli bir nəticəyə gətirib çıxarır”.

Mütəxəssisin fikrincə, əhalinin yaşayış səviyyəsi mühüm təsir göstərir. “Bir çox xarici ölkələrdən fərqli olaraq, ölkəmizdəki yaşlı nəslin nümayəndələri, əsasən, ucuz yüksək kalorili qidalar – makaron, çörək, süd, peçenye alaraq özlərini keyfiyyətli qida ilə təmin edə bilmirlər. Bu cür məhsullar ümumiyyətlə, sağlamlığa mənfi təsir göstərir və xroniki xəstəliklərin inkişafına səbəb olur”.

Tərcümə: Strateq.az