Kirill Krivoşeyev

“Kommersant”, 17.10.2020

Yenixeber.org: 17 oktyabr gecəsi Azərbaycanın ikinci böyük şəhəri Gəncə yenidən beş gün əvvəlki hadisələri yaşadı. “Elbrus” raketi yenidən nəhəng bir krater əmələ gətirərək yaşayış binasına dəydi. Azərbaycan səlahiyyətlilərinin sözlərinə görə, bundan əvvəlki kimi, o da Dağlıq Qarabağdan deyil, Ermənistan ərazisindən atılıb. Digər bir raket qonşu Mingəçevirə uçub, ancaq vurulub. Səlahiyyətli orqanların verdiyi məlumata görə, 12 nəfər ölüb, daha 40 nəfər yaralanıb. “Kommersant”ın müxbiri Kirill Krivoşeyev hücum zamanı 2 kilometrə yaxın məsafədə olub.

“Elbrus” raketinin (NATO təsnifatında – SCUD) şəhərin üzərinə düşdüyü 11 oktyabrdan sonra Gəncədə gecələmək qorxuludur, amma Cümə günü işimizi bitirib burada qalmağa qərar verdik. Burada yaxşı otel var və istər Bakıya, istərsə də ön cəbhəyə rahatlıqla gedə bilərsiniz, – kim bilir sabah nə olacaq?

Əlbəttə, heç kim özümüzü burada, hadisələrin mərkəzində aşkarlayacağını təsəvvürünə gətirə bilməzdi. “İkinci dəfə dinc şəhəri vura bilməzlər”, – deyə düşünürdük.

Pəncərənin arxasında partlayışlar səslənəndə, yuxuya gedirdim. Dəqiq iki partlayış oldu, bəlkə də üç. Səs adi mərmi səsinə bənzəyir, ancaq cəbhə xəttinə 50 km məsafədə yalnız ballistik raketlər uça bilər.

Hər şey bir anda aydın oldu. Dəhliz və otelin lobbisi dərhal qaçaraq geyinən insanlarla doldu, oteldə demək olar ki, hamı jurnalist idi.

Məkana yaxınlaşanda hər şey son dəfə olduğu kimi idi. Təxminən 200 metr aralıda bir bərbərxana, dağılmış bir mağaza və nəhayət, birbaşa episentrə aparan dar bir küçə. Polis kordonu görünür, amma heç kəsi məhdudlaşdırmır və kimisə cilovlamaq mümkün deyil, insan axını birbaşa faciə yerinə axışır.

Nəhayət, xarabalıqları, nəhəng krateri və daşların arasında yorğanları görürəm. Bəzi yerlərdə məktəb dəftərləri, digər şəxsi əşyalar. Yaşayış binasından başqa bir şey ola bilməz.

Otelimiz 2 kilometrdən az məsafədədir. Asanlıqla biz də hədəf ola bilərdik. Qalan raketlər, məlum olduğu kimi, havada vurulub.

Mənimlə birlikdə küçələrə axışanlar, canlıları tapmağa çalışanlar yırtıcı şəkildə özünü dağıntıların üstünə atdı. Onların tam olaraq nə edəcəyini bilən yeganə orqanizm olduğumu düşünərək özümü ələ alıram – mən heç bir şey anlamayan qəribəm. Hamımız nəhəng daşlar və taxta kirişlər üzərində gəzirik, hansını kənara atacaqlarını onlar necə bilirlər? Tam olaraq qazmağın lazım olduğu yerləri görmürəm, amma onlar bunu edirlər. Daşların altında əlləri ilə qazmağa başladıqları toz var və möcüzəvi şəkildə insanları çıxarırlar. Həkimlər xərəklə qaçıb gəlirlər və üstünə qoca kişini qoyurlar. Üzü qanlı olsa da, o, sağ görünür. Sonra bir oğlan diri-diri daşınır. Ancaq nənə, çox güman ki, sağ deyil. Kaş yanılaydım.

“Siz Rusiyadansız? Uşaqlar, həqiqəti danışın, – çala yaxınlığında dayanan yaşlı bir kişi bizə müraciət edir. – Dürüst olun və “Pervı Kanal”dakı kimi deyil. O Solovyov var a, əclafdır (TV aparıcısı Vladimir Solovyov, “Rossiya” telekanalında işləyir, “Pervı”da deyil). Cəmi bir nəfər yaxşı danışır – Şevçenko (publisist Maksim Şevçenko). Bax o düzgün danışır”.

Qırmızı bir “labrador”a diqqət yetirirəm: deyəsən, əvvəlki raket hücumu yerində də adam axtarırdı. Bir nəfər əl fənərlərini yandırmağa və qışqırmağa çalışır: “Kimsə var?” Yanımdakı oğlan daşların altından bir ailə foto albomu çıxarır və türk televiziya kanalının kamerasının yanına gətirir. Jurnalist ondan baş verənlər barədə ətraflı soruşur, emosional cavab alır. “Bu insanları tanıyırsınız?” – Həmkarları ilə ünsiyyəti bitirdikdə, ondan soruşuram. “Xeyr”, – deyə cavab verir və əlavə edir: “Siz erməniləri dəstəkləyirsiniz!”

Qzərimdə qorxmuş və qəzəbli insanların şübhələrini hiss etdim. Televiziya kanallarının loqotipləri və böyük kameraları olan jurnalistlərə toxunulmur – kim olduqları dərhal məlum olur. Ancaq mənim simamda bir casus, bir xain daxil olmaqla, hər kəsi görmək olar.

Əvvəlcə forma geyən insanlar məni dağıntılar arasında yoxlamağa qərar verdilər, biri mülki geyimli idi, rusca danışdı.

– Sən haradansan? Bura necə gəlmisən? – Akkreditasiya kartını araşdıraraq soruşdu.

– Moskvadan, jurnalist.

– Qəribə ləhcən var.

Rus dilində danışarkən hansı ləhcəyə sahib ola biləcəyimi bilmirəm.

– Hansı rayon, rayon?

– Moskva?

– Rayon!

Mənzil kirayə götürdüyüm yerin adını çəkirəm, baxmayaraq ki, bu adam hara olduğunu bilmir. İlk dəfə nəzakətlə məni buraxdılar: “Şəkillər çəkin, bütün dünyaya göstərin!”

Ancaq ikinci dəfə daha az şanslı oldum.

Xarabalıqlardan çıxıb, işi uzaqdan izləyən böyük bir qrupun arasına girdim. Danışmağa qərar verdim, amma yenə də sualla üzləşdim:

– Sən kimsən? Haradansan?

– Jurnalist, Rusiyadan, – Həm rusca, həm də türkcə danışıram.

– Bunu sübut edə bilərsən?

Oğlana akkreditasiya kartımı verirəm. Onunla birlikdə dəfələrlə müxtəlif keçid məntəqələrindən keçməyə icazə veriblər, lakin oğlan bir səhv aşkarladı. Karta görə,  adım Krivoşeyev, soyadım isə Kirilldir. Barışıq vaxtında – cəfəngiyatdır, amma indiki şəraitdə – əsla.

– Adın nədir?

– Kirill.

– Burada Krivoşeyev yazılıb.

– Bilirsən, bu səhvdir.

– Nə səhv ola bilər axı?

Anlayıram ki, kartım götürülsə, yenisini almaq çox vaxt aparacaq, amma burada və indi çalışmalıyam. Oğlan boyca məndən qısa və arıqdır, ona görə də, kartımı onun əlimdən dartıb almağa qərar verirəm. Özünə tərəf çəkir. Ətrafdakı dostlarını çağırmağa başlayır və bir polis mənə yaxınlaşır. Kartımı və telefonumu götürür, qolumu tutub dağıntılar arasından küçəyə sarı aparır. Ancaq uşaqlar bizi izləyirlər, casusu tutduqlarına əmindirlər.

Məni maşına oturdana qədər polislər təqibçiləri dayandırmalı, sözün əsl mənasında, canlı divar hörməli oldular, amma yenə də kimsə başıma yüngülcə vurdu. Bu, həyatımda ən çox arzulanan “həbs” idi.

Nə olduğunu başa düşdükdən sonra məni tez buraxdılar. Geri qayıdıram, amma orada artıq hər şey dəyişib, könüllülərdən getmələri istənilib, dağıntıları dəbilqəli FHN əməkdaşları araşdırır. “Niyə, niyə İrəvanı bombalamırlar?” – deyə gedərkən, bir qadın digərinə deyir.

“Kommersant” müxbiri bu hadisədə heç kimi günahlandırmır, Gəncə sakinlərinin hisslərini başa düşür və yerli polisə dərin minnətdarlığını bildirir.

Tərcümə: Strateq.az