Azərbaycan Mərkəzi Bankının(AMB) sədri Elman Rüstəmovun keçirdiyi növbəti brifinq artıq adət etdiyimiz kimi, bank sektoruna dair mövcud olan suallara cavab verməkdən daha çox yeni suallar yaratdı. Yenə belə təəssürat yarandı ki, E.Rüstəmov bu vəzifəyə yeni təyin olunub və bank sektorunda indiyə qədər yığılıb qlmış problemlər ona kimlərdənsə miras qalıb...

Yenixeber.org: Məsələn, AMB sədri bildirib ki, Azərbaycan bankları öz hesabatlarını təhrif edirlər və nəticədə banklar barədə real vəziyyəti bilməyən biznes bundan əziyyət çəkir. O, qeyd edib ki, hətta xarici təşkilatların da həmin banklarda keçirdikləri auditlər obyektiv olmur və nəticədə banklar real vəziyyətlərini əks etdirməyən hesabatlar yayırlar.

E.Rüstəmovun fikrinə görə, bütün banklar öz real vəziyyəti ilə bağlı göstəriciləri açıqlamalıdırar ki, istifadəçilərin real vəziyyətlə bağlı situasiyadan xəbəri olsun. “Biznesin bununla bağlı iradları doğrudur”-deyə baş bankir bildirib.

Bu açıqlamanı dəfələrlə təkrar-təkrar oxusaq da, bilmək olmur ki, AMB sədri kimdən kimə şikayət edir. Məgər banklar saxta hesabatlar verməsinin qarşısını almalı olan başlıca qurum Mərkəzi Bank deyil?

Ola bilsin ki, bununla AMB sədri məsuliyyəti ləğv olunmuş Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatasının üzərinə atmaq istəyir. Ancaq bir şey birmənalı şəkildə danılmazdır ki, heç bir bəhanə bank sektorundakı vəziyyətə görə cavabdehliyi geniş səlahiyyətlərə malik AMB-nin üzərindən götürə bilməz...

AMB rəhbərinin bu mövzu ilə bağlı qoyduğu “ son nöqtə” isə daha maraqlıdır: “Biz bununla bağlı ciddi tədbirlərə başlayacağıq”.

Təəssüf ki, brifinqdə iştirak edən jurnalistlərdən heç kim durub soruşmadı ki, “hələ tez deyil, Elman müəllim?”.

Sanki banklar bu qədər vaxtda əhali ilə “gizlənpaç” oynayıb, Mərkəzi Bankınsa bundan xəbəri olmayıb. Banklar neçə-neçə illərdir ki, vəziyyətlərinin yaxşı olduğuna dair saxta, şişirdilmiş maliyyə hesabatları təqdim edərək, müştəri cəlb edirlər.

Müstəqil ekspertlər və bir çox mətbu orqanlar isə bu problemlərin mövcudluğunu uzun illərdir səsləndirirlər. Bir sözlə, sanki bu problemi AMB-dən başqa hamı görüb və deyib. Banklara nəzarət funksiyası daşıyan Mərkəzi Bank rəhbərliyi isə özünü elə aparıb ki, sanki bu problemlər ona deyil, Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinə aiddir.

Hansı ki, hər dəfə banklar üç-üç, dörd-dörd, yəni dəstə-dəstə bağlananda çoxlu sayda yiyəsiz sahibkarın vəəmanətçinin pulları batıb və hazırda da batmaqda davam edir. AMB sədri sə hələ indi “biz bununla bağlı ciddi tədbirlərə başlayacağıq” deyir.

Əslində isə Mərkəzi Bank və Vergilər Nazirliyi çoxdan bankların yol verdikləri bu şişirtmələri üzə çıxararaq, onların real vəziyyətini ortaya qoymalı idilər. Əgər həmin tədbirlər vaxtında görülsəydi ölkənin bank sistemi daha sağlam olar və insanlar ona etimad göstərərdi, sahibkarlar vəəmanətçilər də bugünkü çıxılmaz vəziyyətə düşməzdilər.

Elə həmin brifinqdə 1995-ci ildən Mərkəzi Banka rəhbərlik edən E.Rüstəmov deyir: “Azərbaycan Mərkəzi Bankı (AMB) hələ ki, bank sektorunda tam yoxlama aparmayıb. Sektorda yalnız ilkin yoxlama aparılıb. Tam yoxlama olsa yəgin ki, məlum 4 bank (“AGBank”, “Amrah Bank”, “Atabank” və “NBC Bank”) kimi bankların sayı çox olar.”

                    Soruşan yoxdur ki, bəs bu “tam yoxlama” niyə indiyə qədər aparılmırdı?

AMB rəhbərinin sözlərindən belə çıxır ki, bağlanan banklar hələ çox olacaq. Ancaq digər yandan da bankların hesabatlarına dair belə fikir bildirir: “Onu da deyim ki, hazırda bankların saytlarında olan hesabatlara müəyyən qədər inanmaq olar”.

İndi nə edəsən, hansı açıqlamaya inanasan?

Birincisi, “müəyyən qədər inanmaq” nə deməkdir? Əhali ya bu banklara inanmalıdır, ya da yox.

İkincisi, baş bankir bir tərəfdən yoxlama aparılandan sonra bağlanmalı olan bankların sayının çox olacağını, digər tərəfdən də bankların yayımladığı hesabatlara “müəyyən qədər inanmaq olar” deyir.

Banklarınsa öz hesabatlarında əsasən vəziyyətlərinin az qala “əla” olduğunu göstərdikləri nəzərə alınsa, ortada ziddiyyət yaranır. Çünki bankların hesabatlarına “müəyyən qədər inansaq”, onda belə çıxır ki, heç bir bank bağlanmayacaq...

Ümumiyyətlə, sanki AMB-nin əsas vəzifələrindən biri əhalini, sahibkarları, əmanətçiləri çaş-baş salmaqdır. Və illərdən bəri ortaya çıxan əsas “nəticə” odur ki, Mərkəzi Bank digər vəzifələrindən fərqli olaraq, məhz bu “vəzifə”sinin öhdəsindən böyük məharətlə gəlir...(azpolitika)

Cəlal Məmmədov