“Haaretz” (İsrail), 27.04.2019

Yenixeber.org: Səudiyyə ənənəsinə görə, kral titulu qardaşlar – Əbdüləziz ibn-Səud krallığının qurucusunun oğulları arasındaötürülür. Taxt varisliyi sistemi qüsursuz işləyib, amma 2007-ci ildə hər şey dəyişilib. Kral Abdulla Sədaqət Şurası – varis şahzadəni seçmək və növbəti kralı təyin etmək səlahiyyətinə malik ailəvi məşvərət qurumu yaradıb. Lakin Abdulla öz  qərarına əməl etməyib və iki vəliəhd seçib – hər biri təbii ölümlə keçinən, belə də sülaləyə başçılıq etməyən qardaşları Sultanı və Naifi.

Abdullanın taxt varisliyi sistemini dəyişmək qərarının ardınca şahzadə Mukrinin baş nazirin müavini təyin edilməsi gəlib. Adətən, bu vəzifə kral tituluna tramplin rolunu oynayıb. Qərar kral ailəsi Sudairi nəslinin üzvlərini qəzəbləndirdi. Bunlar şahzadə xanım Həssa bint Əhməd əl-Sudairinin – qurucu kral ibn-Səudun ən görkəmli zövcələrindən birinin oğullarıdır. Onun övladları duydular ki, kral Abdulla ailə içində başqa fraksiyaları möhkəmləndirərək onları hakimiyyətdən uzaqlaşdırmağa çalışır. Çox qocalmış kralın öləcəyi bəlli olanda gizli münaqişə yalnız gücləndi.

Abdulla 2015-ci ilin yanvarında vəfat etdi və Sudairi nəslindən Salmanı kral təyin etdilər. Onun düşərgəsi ailənin qalan hissəsinə qarşı fəal hərəkətə  başladı. Salman mərhum kralın oğlullarını tezliklə Məkkə və ər-Riyad şəhərlərinin mer vəzifələrindən azad etdi. Sonradan başqa yüksəkməqamlı məmurlar da öz vəzifələrindən məhrum oldular, vəliəhd Mukrin isə taxta namizədlər siyahısındakı yerini itirdi. Əski ənənəyə əsasən, Londona könüllü sürgünə yollanan şahzadə Əhməd kral tituluna növbəti iddiaçı idi.

Salmanın oğlu Muhəmməd ikiillik qarğaşalıqdan sonra 2017-ci ilin başlanğıcında görünməmiş qaydada varis şahzadə oldu.

Sanki kral Salman və oğlu Muhəmməd rəqibləri hakimiyyətdən hökmən uzaqlaşdırmaq yolunda idilər, amma sonra Xaşuqçi qətli baş verdi. Kral ailəsinin bir neşə üzvü kral Salmandan qurtulmaq və jurnalistin Səudiyyənin dövlət agentləri tərəfindən qətlinin beynəlxalq töhmət dalğasıyla onun oğlunun “köpünü almaq” imkanı qazandılar. Kral ailəsinin bu üzvləri düzgün idarəçilik uğrunda çıxış edən müttəfiqlər bloku formalaşdıraraq, kralın bu yaxınlarda krallığa qayıtmış qardaşına – şahzadə Əhmədə dəstək bəyanatıyla çıxış edib və onu Səudiyyə xalqı öz gələcəyini həll edənə qədər ölkəyə başçılıq etməyə çağırıblar.

Bu, kral ailəsində açıq müxalifət sərgiləməyin ilk hadisəsi idi. Bəziləri  hesab edirlər ki, varis şahzadə Muhəmməd öz davranışıyla Səudiyyə Ərəbistanını Qərb ölkələriylə görünməmiş qarşıdurmaya itələyir.

Lakin Muhəmmədin əvəzlənməsi tərəfdarları təhlükəyə düşə bilərlər. Vəliəhd artıq sübut edib ki, rəqiblərlə mübarizədə şahzadə və biznesmenlərin çoxunu həbs edərək və onlardan azad edilməyin əvəzində zorla pul qopardaraq qaydaları pozmağa hazırdır. Kral müxalifətinin üzvləri bilirlər ki, riskə gedirlər.

Bəlli olduğu qədər, Muhəmmədin ötən il təyin etdiyi ordu və kəşfiyyat xidmətinin başçıları ona loyaldırlar. O habelə ABŞ prezidenti Donald Trampın, demək olar, sözsüz dəstəyindən yararlanır. Bundan savayı, şahzadə kral ailəsinin kral tərəfindən qoca, xəstə adamları təyinatından yorulan və başçıları seçməyi tələb edən əksər gənc təmsilçilərinə güvənə bilər.

Muhəmməd bin Salmanın 33 yaşı var və o, bu nəsli təmsil edir. O biri yandan, o, həmçinin kral ailəsinin başqa qanadlarına  çox da sayğı göstərməyən ailə soyuna mənsubdur – onlar anlayırlar ki, yüksək rəhbərlikdən çıxdaş olunublar.

O, varis şahzadəni hakimiyyətdən etməyə istənilən cəhdə, ümumiyyətlə, mövcud olduğu qədər ailə ənənəsini pozan qiyam və xəyanət aktı kimi baxacaq. Aydındır ki, bu onun öz rəqiblərinə qarşı qəddar, Səudiyyə Ərəbistanı və dünya birliyi ilə münasibətləri üçün nəticələrini bu başdan söyləmək çətin olan repressiyalara başlaması üçün yetərli olacaq. Muhəmməd indi Xaşuqci işinin ona ziyan vurmaması üçün böyük səylər göstərir, amma o, dişbatar olub. Ailə yanlış buraxan kral və şahzadələri indiyədək bağışlamayıb. Bəlkə də, bir yanlış artıq son dərəcə çoxdur.Tərcümə: Strateq.az