İrəvan Sovet İttifaqının ermənilər üçün formalaşdırdığı “vətənpərvərlik modeli”ni rədd edir

Yenixeber.org: Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyan Ermənistanın Müstəqillik Bəyannaməsinin qəbulunun 35-ci ildönümünə həsr olunmuş bəyanatında keçmiş Dağlıq Qarabağ ərazisinə iddiaları ifadə edən bu sənədin sovet hakimiyyətinin təqdim etdiyi vətənpərvərlik modelinə əsaslandığını qeyd edib. Paşinyan bildirib ki, Ermənistan Azərbaycanla sülh razılaşmaları əldə etdikdən və Qarabağa mümkün iddialardan əl çəkəndən sonra yalnız indi real müstəqilliyə nail olub.

Ermənistanın Müstəqillik Bəyannaməsi 23 avqust 1990-cı ildə Ermənistan SSR Ali Soveti tərəfindən qəbul edilib. Sənəddə SSRİ-nin tərkibində olan respublikanın adı dəyişdirilərək Ermənistan Respublikası adlandırılıb, müstəqil dövlət və beynəlxalq hüququn subyekti kimi yaradılıb. Mətndə isə onun SSRİ-dən çıxmasından (1919-cu il dekabrın 19-da Ermənistanın tərkibindən çıxmasından) bəhs edilmir. Mətndə həmçinin “Ermənistan SSR-nin və Dağlıq Qarabağın yenidən birləşməsi” qeyd olunur, baxmayaraq ki, Qarabağ birbaşa “erməni ərazisi” elan olunmur.

Paşinyan deyib ki, Bəyannamənin müddəaları “qəbul edilərkən Ermənistanda siyasi və intellektual elitanın kollektiv əhval-ruhiyyəsi ifadə edilib”.

“Bu hisslər də öz növbəsində, Sovet İttifaqının ermənilər üçün formalaşdırdığı vətənpərvərlik modelinə əsaslanırdı”, - Paşinyan vurğulayıb.

"Bu sənəd müstəqil dövlətçiliyimizin - Ermənistan Respublikasının yaradılması prosesinin əsasını qoydu. Bəyannamə mahiyyət etibarı ilə, qəbul olunduğu dövrdə Ermənistanda fəaliyyət göstərən siyasi və intellektual elitanın kollektiv əhval-ruhiyyəsini əks etdirdi, cəmi iki il əvvəl başlanmış və özünün zirvəsinə çatan “Qarabağ hərəkatı”nın möhürünü daşıdı və yeni müstəqil Ermənistan Respublikasının əsas xüsusiyyətlərini əvvəlcədən müəyyənləşdirdi. Məhz belə oldu. Çünki Bəyannamənin əsas ideoloji müddəaları bir-birinə zidd idi və Sovet İttifaqının 1950-ci illərdən etibarən “Dəmir pərdə”nin qurulması və “Soyuq müharibə”nin başlanması kontekstində yavaş-yavaş, lakin ardıcıl olaraq bizə aşıladığı kollektiv vətənpərvərlik modelini ifadə edirdi”, - deyə Baş nazir əlavə edib.

Paşinyan qeyd edib ki, SSRİ-nin ermənilər üçün formalaşdırdığı bu vətənpərvərlik modeli İkinci Dünya müharibəsində NATO ilə qarşıdurmaya girmiş qalib dövlətin cənub-qərb istiqamətindəki ambisiyalarını əks etdirirdi: “Digər tərəfdən, bu model Ermənistan SSR daxilində vətənpərvərlik istəklərinin yerli şəkildə reallaşmasının qarşısını almaq, lakin onları xaricə yönəltmək üçün nəzərdə tutulmuşdu. Bu ideologiya onilliklər boyu kitablar, filmlər, tamaşalar, teatr tamaşaları vasitəsilə bizə təlqin edildi və bu şəkildə formalaşan sosial-psixologiyamız “Qarabağ hərəkatı”na gətirib çıxardı. Biz hamımız bu sosial-psixologiyanın daşıyıcısı idik. Sovet İttifaqının yaratdığı bu sosial-psixologiya 1990-cı illərdə Ermənistan Respublikasında formalaşmış nəsillərə ötürülür və bu sosial-psixologiyanın dərin və şüuraltı məqsədi müstəqil Ermənistan dövlətinin mövcudluğunun strateji cəhətdən mümkünsüzlüyü idi. Çünki ilkin olaraq müstəqil kontekstdə münaqişəli bir ölkə qurula bilməz”.

Paşinyan bəyan edib ki, o “Qarabağ hərəkatı”nın davam etdirilməsinin ölkə üçün fəlakətli olacağı qənaətinə gəlib: “Biz Ermənistanın müstəqilliyinin qorunub saxlanması və reallığa çevrilməsi strategiyasını seçmişik və bu strategiyanın ifadəsi “Real Ermənistan”ın ideologiyasına çevrilib. Bunun çərçivəsində Ermənistan və Azərbaycan arasında sülh yolu ilə nizamlanma mümkün olub, Türkiyə ilə real dialoq gündəmi mümkün olub, Gürcüstan və İran İslam Respublikası ilə münasibətlərimiz dərinləşir. Və biz dünya üçün real və maraqlı tərəfdaşa çevrilirik”.

Maraqlı məqam odur ki, Paşinyanın müraciətində Rusiyanın adı çəkilmir.

Avqustun 8-də Ağ Evdə ABŞ Prezidenti Donald Trampla birgə görüşdə Nikol Paşinyan və Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev Azərbaycan və onun tərkib hissəsi olan Naxçıvan Muxtar Respublikası arasında Ermənistan ərazisindən keçəcək nəqliyyat dəhlizi haqqında saziş imzalayıblar. Nəqliyyat dəhlizi “Beynəlxalq sülh və rifah üçün Tramp yolu” adlandırılacaq.

Görüşdən sonra Azərbaycan və Ermənistan arasında paraflanmış sülh müqaviləsinin mətni də dərc olunub. Orada Ermənistan və Azərbaycan bir-birinə qarşı ərazi iddialarından, eləcə də bir-birinə güc tətbiq etməkdən imtina edirlər. Azərbaycan bundan əvvəl də Müstəqillik Bəyannaməsinə istinadların Ermənistan Konstitusiyasından çıxarılmasında israr etmişdi. Paşinyan bəyan edib ki, bu istinadları ehtiva etməyən yeni konstitusiya qəbul olunacaq.

Şərhçilər qeyd edirlər ki, ABŞ-ın sülh prosesində əsas rolu Rusiyanın bu regionda siyasi çəkisinin və təsirinin kəskin şəkildə aşağı düşdüyünü göstərir.(AYNA)